Әлемнің бірқатар елдеріндегі қант диабетінің әлеуметтік-экономикалық салдарлары

Қант диабетіне байланысты экономикалық ауыртпалық әсіресе табысы төмен және орта деңгейдегі елдерде айқын сезіледі, мұнда науқастар жиі өз шығындарын өздері өтеуге мәжбүр. Талдау нәтижелері көрсеткендей, қант диабетіне байланысты шығындар елдің табыс деңгейіне қарай айтарлықтай өзгереді. АҚШ-та бұл шығындар өте жоғары. Сонымен қатар, шығындардың құрылымындағы айырмашылықтарға назар аударылған: табысы төмен елдерде шығындардың негізгі бөлігі дәрі-дәрмекке жұмсалса, табысы жоғары елдерде қаржының басым бөлігі асқынуларды емдеуге бағытталады. Әсіресе, жүрек-қантамыр аурулары, ретинопатия және аяқ-қол ампутациясы сияқты асқынулардың экономикалық салдарына ерекше көңіл бөлінеді.

Мақсаты. Қант диабетіне байланысты экономикалық ауыртпалықты азайту үшін ауруды ерте анықтау мен алдын алу шараларының маңыздылығын көрсету.

Материалдар мен әдістер. Бұл мақалада PubMed, EMBASE, EconLit және IBSS дерекқорларындағы әдебиеттерге шолу жасалды. Қант диабетінің түріне қарамастан, оның әлемдік экономикалық ауыртпалығын бағалау үшін 184 елдің эпидемиологиялық және экономикалық деректері пайдаланылды.

Қорытынды. Зерттеу нәтижелері қант диабетіне байланысты экономикалық ауыртпалықтың үнемі өсіп келе жатқанын және 2035 жылға қарай 1 триллион АҚШ долларынан асуы мүмкін екенін көрсетті. Бұл мәселе табысы төмен елдерде ерекше өзекті, мұнда емдеу шығындарының 75%-ы науқастың өз мойнына жүктеледі. Бұл медициналық көмектің қолжетімділігін шектеп, диабеттің кеш анықталуына, асқынулар санының артуына және қаржылық шығындардың ұлғаюына әкеледі.

1. Bommer C., Sagalova V., Heesemann E., Manne-Goehler J., Atun R., Bärnighausen T., Davies J., Vollmer S. Global Economic Burden of Diabetes in Adults: Projections From 2015 to 2030 // Diabetes Care. – 2018. – Vol. 41(5). – P.963-970. – DOI: 10.2337/dc17-1962.

2. Liu X., Zhang L., Chen W. Trends in economic burden of type 2 diabetes in China: Based on longitudinal claim data // Front Public Health. – 2023. – Vol. 11. – Article No. 1062903. – DOI: 10.3389/fpubh.2023.1062903.

3. Bommer C., Heesemann E., Sagalova V., Manne-Goehler J., Atun R., Bärnighausen T., Vollmer S. The global economic burden of diabetes in adults aged 20-79 years: a cost-of-illness study // Lancet Diabetes Endocrinol. – 2017. – Vol. 5(6). – P.423-430. – DOI: 10.1016/S2213-8587(17)30097-9.

4. Seuring T., Archangelidi O., Suhrcke M. The Economic Costs of Type 2 Diabetes: A Global Systematic Review // Pharmacoeconomics. – 2015. – Vol. 33(8). – P. 811-831. – DOI: 10.1007/s40273-015-0268-9.

5. Kansra P., Oberoi S. Cost of diabetes and its complications: results from a STEPS survey in Punjab, India // Glob Health Res Policy. – 2023. – Vol. 8(1). – P. 11. – DOI: 10.1186/s41256-023-00293-3.

6. Sarker A. R., Khanam M. Socio-economic inequalities in diabetes and prediabetes among Bangladeshi adults // Diabetol Int. – 2021. – Vol. 13(2). – P. 421-435. – DOI: 10.1007/s13340-021-00556-9.

7. Walker I. F., Garbe F., Wright J., Newell I., Athiraman N., Khan N., Elsey H. The Economic Costs of Cardiovascular Disease, Diabetes Mellitus, and Associated Complications in South Asia: A Systematic Review // Value Health Reg Issues. – 2018. – Vol. 15. – P. 12-26. – DOI: 10.1016/j.vhri.2017.05.003.

8. Shariful Islam S. M., Lechner A., Ferrari U., Laxy M., Seissler J., Brown J., Niessen L. W., Holle R. Healthcare use and expenditure for diabetes in Bangladesh // BMJ Glob Health. – 2017. – Vol. 2(1). – Article No. 000033. – DOI: 10.1136/bmjgh-2016-000033.

9. Hossain Z., Khanam M., Razzaque Sarker A. Outof-pocket expenditure among patients with diabetes in Bangladesh: A nation-wide population-based study // Health Policy Open. – 2023. – Vol. 5. – P. 100102. – DOI: 10.1016/j.hpopen.2023.100102.

10. Afroz A., Alam K., Ali L., Karim A., Alramadan M. J., Habib S. H., Magliano D. J., Billah B. Type 2 diabetes mellitus in Bangladesh: a prevalencebased cost-of-illness study // BMC Health Serv Res. – 2019. – Vol. 19(1). – P. 601. – DOI: 10.1186/s12913-019-4440-3.

11. Gillani A. H., Aziz M. M., Masood I., Saqib A., Yang C., Chang J., Mohamed Ibrahim M. I., Fang Y. Direct and indirect cost of diabetes care among patients with type 2 diabetes in private clinics: a multicenter study in Punjab, Pakistan // Expert Rev Pharmacoecon Outcomes Res. – 2018. – Vol. 18(6). – P. 647-653. – DOI: 10.1080/14737167.2018.1503953.

12. Rosa M. Q. M., Rosa R.D.S, Correia M. G., Araujo D. V., Bahia L. R., Toscano C. M. Disease and Economic Burden of Hospitalizations Attributable to Diabetes Mellitus and Its Complications: A Nationwide Study in Brazil // Int J Environ Res Public Health. – 2018. – Vol. 15(2). – P. 294. – DOI: 10.3390/ijerph15020294.

13. Butt M. D., Ong S. C., Wahab M. U., Rasool M. F., Saleem F., Hashmi A., Sajjad A., Chaudhry F. A., Babar Z. U. Cost of Illness Analysis of Type 2 Diabetes Mellitus: The Findings from a Lower-Middle Income Country // Int J Environ Res Public Health. – 2022. – Vol. 19(19). – P. 12611. – DOI: 10.3390/ijerph191912611.

14. Alowayesh M. S., Aljunid S. M., Al-Adsani A., Alessa T., Alattar A., Alroudhan D. Utilization and cost of drugs for diabetes and its comorbidities and complications in Kuwait // PLoS One. – 2022. – Vol. 17(6). – Article No. 0268495. – DOI: 10.1371/journal.pone.0268495.

15. Namazi N., Moghaddam S. S., Esmaeili S., Peimani M., Tehrani Y. S., Bandarian F., Shobeiri P., Nasli-Esfahani E., Malekpour M. R., Rezaei N., Rezaei N., Arjmand B., Larijani B., Farzadfar F. Burden of type 2 diabetes mellitus and its risk factors in North Africa and the Middle East, 1990-2019: findings from the Global Burden of Disease study 2019 // BMC Public Health. – 2024. – Vol. 24(1). – P. 98. – DOI: 10.1186/s12889-023-16540-8.

16. Oh S. H., Ku H., Park K. S. Prevalence and socioeconomic burden of diabetes mellitus in South Korean adults: a population-based study using administrative data // BMC Public Health. – 2021. – Vol. 21(1). – P. 548. – DOI: 10.1186/s12889-021-10450-3.

17. Afroz A., Alramadan M. J., Hossain M. N., Romero L., Alam K., Magliano D. J., Billah B. Cost-of-illness of type 2 diabetes mellitus in low and lower-middle income countries: a systematic review // BMC Health Serv Res. – 2018. – Vol. 18(1). – P. 972. – DOI: 10.1186/s12913-018-3772-8.

18. American Diabetes Association. Economic Costs of Diabetes in the U.S. in 2017 // Diabetes Care. – 2018. – Vol. 41(5). – P. 917-928. – DOI: 10.2337/dci18-0007.

19. Singh K., Narayan K. M. V., Eggleston K. Economic Impact of Diabetes in South Asia: the Magnitude of the Problem // Curr Diab Rep. – 2019. – Vol. 19(6). – P. 34. – DOI: 10.1007/s11892-019-1146-1.

20. Kaur G., Chauhan A. S., Prinja S., Teerawattananon Y., Muniyandi M., Rastogi A., Jyani G., Nagarajan K., Lakshmi P., Gupta A., Selvam J. M., Bhansali A., Jain S. Cost-effectiveness of population-based screening for diabetes and hypertension in India: an economic modelling study // Lancet Public Health. – 2022. – Vol. 7(1). – P. 65-73. – DOI: 10.1016/S2468-2667(21)00199-7.

21. Bansode B., Jungari D. S. Economic burden of diabetic patients in India: A review // Diabetes Metab Syndr. – 2019. – Vol. 13(4). – P. 2469-2472. – DOI: 10.1016/j.dsx.2019.06.020.

22. Mutyambizi C., Pavlova M., Hongoro C., Booysen F., Groot W. Incidence, socio-economic inequalities and determinants of catastrophic health expenditure and impoverishment for diabetes care in South Africa: a study at two public hospitals in Tshwane // Int J Equity Health. – 2019. – Vol. 18(1). – P. 73. – DOI: 10.1186/s12939-019-0977-3.

23. Gwatidzo S. D., Stewart Williams J. Diabetes mellitus medication use and catastrophic healthcare expenditure among adults aged 50+ years in China and India: results from the WHO study on global AGEing and adult health (SAGE) // BMC Geriatr. – 2017. – Vol. 17(1). – P. 14. – DOI: 10.1186/s12877-016-0408-x.

24. Fu Y., Chen M., Si L. Multimorbidity and catastrophic health expenditure among patients with diabetes in China: a nationwide population-based study // BMJ Glob Health. – 2022. – Vol. 7(2). – Article No. 007714. – DOI: 10.1136/bm-jgh-2021-007714.

25. Ansari-Moghaddam A., Setoodehzadeh F., Khammarnia M., Adineh H. A. Economic cost of diabetes in the Eastern Mediterranean region countries: A meta-analysis // Diabetes Metab Syndr. – 2020. – Vol.14(5). – P. 1101-1108. – DOI: 10.1016/j.dsx.2020.06.044.

26. Piroozi B., Mohamadi-Bolbanabad A., Moradi G., Safari H., Ghafoori S., Zarezade Y., Bidarpour F., Rezaei S. Incidence and Intensity of Catastrophic Health-care Expenditure for Type 2 Diabetes Mellitus Care in Iran: Determinants and Inequality // Diabetes Metab Syndr Obes. – 2020. – Vol. 13. – P. 2865-2876. – DOI: 10.2147/DMSO.S263571.

27. Schofield D., Shrestha R. N., Cunich M. M., Passey M. E., Veerman L., Tanton R., Kelly S. J. The costs of diabetes among Australians aged 45-64 years from 2015 to 2030: projections of lost productive life years (PLYs), lost personal income, lost taxation revenue, extra welfare payments and lost gross domestic product from Health&WealthMOD2030 // BMJ Open. – 2017. – Vol. 7(1). – Article No. 013158. – DOI: 10.1136/bmjopen-2016-013158.

28. Barcelo A., Arredondo A., Gordillo-Tobar A., Segovia J., Qiang A. The cost of diabetes in Latin America and the Caribbean in 2015: Evidence for decision and policy makers // J Glob Health. – 2017. – Vol. 7(2). – Article No. 020410. – DOI: 10.7189/jogh.07.020410.

29. Dahal P. K., Rawal L., Ademi Z., Mahumud R. A., Paudel G., Vandelanotte C. Estimating the Health Care Expenditure to Manage and Care for Type 2 Diabetes in Nepal: A Patient Perspective // MDM Policy Pract. – 2023. – Vol. 8(2). – Article No.23814683231216938. – DOI: 10.1177/23814683231216938.

30. Foos V., Wang K., McEwan P., Zhang Y., Xin P., Jiang X., Qu S., Xiong T., De Moor R., Ramos M., Lamotte M., Ji L. Assessing the Burden of Type 2 Diabetes in China Considering the Current Status-Quo Management and Implications of Improved Management Using a Modeling Approach // Value Health Reg Issues. – 2019. – Vol. 18. – P. 36-46. – DOI: 10.1016/j.vhri.2018.08.006.

31. Liang D., Zhu W., Huang J., Dong Y. A health economic analysis of an integrated diabetes care program in China: based on real-world evidence // Front Public Health. – 2023. – Vol. 11. – Article No. 1211671. – DOI: 10.3389/fpubh.2023.1211671.

32. Erzse A., Stacey N., Chola L., Tugendhaft A., Freeman M., Hofman K. The direct medical cost of type 2 diabetes mellitus in South Africa: a cost of illness study // Glob Health Action. – 2019. – Vol. 12(1). – Article No.1636611. – DOI: 10.1080/16549716.2019.1636611.

33. Mapa-Tassou C., Katte J. C., Mba Maadjhou C., Mbanya J. C. Economic Impact of Diabetes in Africa // Curr Diab Rep. – 2019. – Vol. 19(2). – P. 5. – DOI: 10.1007/s11892-019-1124-7.

34. Peters M. L., Huisman E. L., Schoonen M., Wolffenbuttel B. H. R. The current total economic burden of diabetes mellitus in the Netherlands // Neth J Med. – 2017. – Vol. 75(7). – P. 281-297

35. Andersson E., Persson S., Hallén N., Ericsson Å., Thielke D., Lindgren P., Steen Carlsson K., Jendle J. Costs of diabetes complications: hospital-based care and absence from work for 392,200 people with type 2 diabetes and matched control participants in Sweden // Diabetologia. – 2020. – Vol. 63(12). – P. 2582-2594. – DOI: 10.1007/s00125-020-05277-3.