Офтальмологиялық көмек: «цифрландырудың перспективалары мен кедергілері»

Бүгінгі таңда цифрландыру қазіргі заманғы денсаулық сақтаудың барлық аспектілерін, соның ішінде офтальмологияны қозғайтын маңызды үрдістердің бірі болып табылады. Технологияның қарқынды дамуы медициналық көмектің қолжетімділігі мен сапасын арттыру үшін жаңа мүмкіндіктер жасайды.

Офтальмология көптеген жаһандық проблемаларға тап болады, мысалы, көз аурулары бар науқастардың көбеюі, маман дәрігерлердің жетіспеушілігі және денсаулық сақтау жүйесіне жүктеменің артуы. Бұл проблемалар халықтың қартаюымен және көптеген созылмалы аурулардың таралуымен де нашарлайды. Мысалы, қант диабеті көру қабілетінің жоғалуының негізгі себептерінің бірі болып табылады. Бұл тұрғыда цифрландыру бар кедергілерді жеңудің маңызды құралы бола алады.

Зерттеудің мақсаты. Офтальмологиялық көмектегі цифрландырудың қазіргі жағдайын зерттеу, негізгі кедергілер мен перспективаларды анықтау.

Материалдар мен әдістер. Зерттеу барысында: ғылыми әдебиеттер, халықаралық ұйымдардың есептері және офтальмологияға цифрлық технологияларды енгізудің практикалық мысалдары талданды. Біздің еліміздегі халықаралық тәжірибе мен ағымдағы жағдайды қоса алғанда, деректерді салыстырмалы талдау және жүйелеу әдістері қолданылды.

Нәтижелер. Талдау көрсеткендей, офтальмологиядағы цифрландыру телемедицина, жасанды интеллект, электронды денсаулық жазбалары және мобильді қосымшалар сияқты технологияларды қолдануды қамтиды. Цифрландыру жолындағы негізгі кедергілер инфрақұрылымның жеткіліксіздігі, білікті кадрлардың жетіспеушілігі, қаржылық шектеулер және киберқауіпсіздік мәселелері болып табылады. Перспективаларға телемедициналық технологияларды кеңінен қолдану, жасанды интеллект арқылы диагностика мен емдеуді автоматтандыру кіреді, бұл шалғай аудандарда офтальмологиялық көмектің қолжетімділігін айтарлықтай арттыруы мүмкін.

Қорытындылар. Офтальмологиялық көмекті цифрландыру мамандардың жетіспеушілігі және емделуге жоғары шығындар сияқты салалардың негізгі проблемаларын шешуге мүмкіндік береді. Табысты енгізу үшін инфрақұрылымға инвестициялар, медициналық персоналды оқыту және белсенді мемлекеттік қолдау қажет.

1. Tan T. F., et al. Artificial intelligence and digital health in global eye health: opportunities and challenges // The Lancet Global Health. – 2023. – Vol. 11(9). – P. 1432-1443. – DOI: 10.1016/S2214-109X(23)00323-6.

2. Steinmetz J. D. et al. Causes of blindness and vision impairment in 2020 and trends over 30 years // The Lancet Global Health. – 2021. – Vol. 9(2). – P. 144-160. – DOI: 10.1016/S2214-109X(20)30489-7.

3. Nikolaidou A., Tsaousis K.T. Teleophthalmology and artificial intelligence as game changers in ophthalmic care after the COVID-19 pandemic // Cureus. – 2021. – Vol. 13. – DOI: 10.7759/cureus.16392.

4. Swenor B. K., Ehrlich J. R. Ageing and vision loss: looking to the future // The Lancet Global Health. – 2021. – Vol. 9. – P. 385-386. – DOI: 10.1016/S2214-109X(21)00031-0.

5. Trimmel J. Inequality and inequity in eye health // Community Eye Health Journal. – 2016. – Vol. 29. – P. 1-3. – URL: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4995830/pdf/jceh_29_93_001.pdf. (Accessed:09.01.2025)

6. Zheng S., Choo J., Chen J., Joshi S., Sun Z. The barriers to global eye care equity and the role of digital innovations // Advances in Ophthalmology Practice and Research. – 2021. – Vol. 1. – Article No. 100021. – DOI: 10.1016/j.aopr.2021.100021.

7. WHO. Recommendations on digital interventions for health system strengthening. – Geneva: World Health Organization, 2019. – URL: https://www.who.int/publications/i/item/9789241550505.

8. Wasan K. M., Berry L., Kalra J. Physician centric healthcare: is it time for a paradigm shift? // Journal of the Royal Society of Medicine. – 2017. – Vol. 110(7). – P. 295-296. – DOI: 10.1177/0141076817707337.

9. Abramoff M.D., Lavin P.T., Birch M., et al. Pivotal trial of an autonomous AI-based diagnostic system for detection of diabetic retinopathy in primary care offices // NPJ Digital Medicine. – 2018. – Vol. 1. – Article No. 39. – DOI: 10.1038/s41746-018-0040-6.

10. Chopra R., Wagner S. K., Keane P. A. Optical coherence tomography in the 2020s—outside the eye clinic // Eye. – 2021. – Vol. 35. – P. 236-243. – DOI: 10.1038/s41433-020-01263-6.

11. Faes L., Fu D. J., Huemer J. et al. A virtual-clinic pathway... // Eye. – 2021. – Vol. 35. – P. 2260- 2269. – DOI: 10.1038/s41433-020-01240-z.

12. Vukicevic M., Heraghty J., Cummins R. et al. Caregiver perceptions... // Eye. – 2016. – Vol. 30. – P. 413-421. – DOI: 10.1038/eye.2015.235.

13. Bambara J., Owsley C., Wadley V. et al. Family caregiver social problem-solving abilities... // Investigative Ophthalmology & Visual Science. – 2009. – Vol. 50(4). – P. 1585-1592. – DOI: 10.1167/iovs.08-2744.

14. Recommendations on digital interventions for health system strengthening [Electronic source] // World Health Organization [website]. – Geneva: World Health Organization, 2019. – URL: https://apps.who.int/iris/handle/10665/311941 (Accessed: 09.01.2025).

15. Schwab K. The fourth industrial revolution. – New York: Crown Currency, 2017. – 192 p. – URL: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://law.unimelb.edu.au/__data/assets/pdf_file/0005/3385454/Schwab-The_Fourth_Industrial_Revolution_Klaus_S.pdf.

16. LeCun Y., Bengio Y., Hinton G. Deep learning // Nature. – 2015. – Vol. 521. – P. 436-444. – DOI: 10.1038/nature14539.

17. Esteva A., Robicquet A., Ramsundar B. et al. A guide to deep learning in healthcare // Nature Medicine. – 2019. – Vol. 25. – P. 24-29. – DOI: 10.1038/s41591-018-0316-z.

18. Ting D. S. W., Pasquale L. R., Peng L. et al. Artificial intelligence and deep learning in ophthalmology // British Journal of Ophthalmology. – 2019. – Vol. 103. – P. 167-175. – DOI: 10.1136/bjophthalmol 2018 313173.

19. Foo L. L., Ang M., Wong C. W., et al. Is artificial intelligence a solution to the myopia pandemic? // British Journal of Ophthalmology. – 2021. – Vol. 105. – P. 741-744. – DOI: 10.1136/bjophthalmol-2021-319129.

20. Al-Khaled T., Cole E. D., Chan R. V. P. Telemedicine, telementoring, and technology... // Ophthalmology. – 2021. – Vol. 128. – P. 138-139. – DOI: 10.1016/j.ophtha.2020.10.014.

21. Green M. A., McKee M., Katikireddi S. V. Remote general practitioner consultations during COVID-19 // The Lancet Digital Health. – 2022. – Vol. 4. – P. 7. – DOI: 10.1016/S2589-7500(21)00220-9.

22. Yousef Y. A., Al-Nawaiseh I., Mehyar M. How telemedicine and centralized care changed the natural history of retinoblastoma in a developing country: analysis of 478 patients // Ophthalmology. – 2021. – Vol. 128. – P. 130-137. – DOI: 10.1016/j.ophtha.2020.07.026.

23. Thirunavukarasu A. J., Mullinger D., RufusToye R. M. et al. Clinical validation of a novel web-application for remote assessment of distance visual acuity // Eye (Lond). – 2022. – Vol. 36. – P. 2057-2061. – DOI: 10.1038/s41433-021-01760-2.

24. Meara J. G., Leather A. J. M., Hagander L. et al. Global Surgery 2030: Evidence and solutions for achieving health, welfare, and economic development // Int J Obstet Anesth. – 2015. – Vol. 25. – P. 75-78. – DOI: 10.1016/j.ijoa.2015.09.006.

25. Greenhalgh T., Wherton J., Shaw S., Morrison C. Video consultations for covid-19 // BMJ. – 2020. – Vol. 368. – Article No. 998. – DOI: 10.1136/bmj.m998.

26. Keesara S., Jonas A., Schulman K. Covid-19 and health care’s digital revolution // New England Journal of Medicine. – 2020. – Vol. 382(23). – P. 82. – DOI: 10.1056/NEJMp2005835.

27. Rathi S., Tsui E., Mehta N. et al. The current state of teleophthalmology in the United States // Ophthalmology. – 2017. – Vol. 124. – P. 1729- 1734. – DOI: 10.1016/j.ophtha.2017.05.026.

28. Panch T., Szolovits P., Atun R. Artificial intelligence: opportunities and risks for public health // The Lancet Digital Health. – 2019. – Vol. 1(1). – P. 13-14. – DOI: 10.1016/S2589-7500(19)30036-0.

29. Adler-Milstein J., Kvedar J., Bates D. W. Telehealth among US hospitals: several factors, including state reimbursement and licensure policies, influence adoption // Health Affairs. – 2014. – Vol. 33(2). – P. 207-215. – DOI: 10.1377/hlthaff.2013.1054.

30. Schreiweis B., Pobiruchin M., Strotbaum V. et al. Barriers and facilitators to the implementation of eHealth services: Systematic literature analysis // Journal of Medical Internet Research. – 2019. – Vol. 21(11). – Article No. 14197. – DOI: 10.2196/14197.

31. Brown J., Pope N., Bosco A. M. et al. Issues affecting nurses’ capability to use digital technology at work: An integrative review // Journal of Clinical Nursing. – 2020. – Vol. 29(15)–16. – P. 2801-2819. – DOI: 10.1111/jocn.15321.

32. Шадеркин И. А. Барьеры телемедицины и пути их преодоления // Российский журнал телемедицины и электронного здравоохранения. – 2022. – Т. 8. – №2. – С. 59-76. – DOI: 10.29188/2712-9217-2022-8-2-59-76.

33. Ahmed S. M., Rajput A. Threats to patients’ privacy in smart healthcare environment // Innovation in Health Informatics. – 2020. – P. 375-393. – DOI: 10.1016/B978-0-12-819043-2.00016-2.

34. Стефанова Н. А., Мурсалимов Д. А. Цифровая экономика и ее роль в управлении современными социально-экономическими отношениями // Актуальные вопросы современной экономики. – 2018. – № 3. – С. 44-47. – URL: https://elibrary.ru/item.asp?id=35233024. (дата обращения:09.01.2025).

35. Шарипова Г.Р. Цифровая экономика и ее роль в управлении современными социальноэкономическими отношениями // Актуальные вопросы современной экономики. – 2018. – № 8. – С. 181-186. – URL: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://xn--80aimpg.xn--80ae9b7b.xn--p1ai/Files/ArticleFiles/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B0.pdf. (дата обращения:10.01.2025).

36. Digitalization in Ophthalmology – Towards Patient Monitoring & Smart Surgery [Electronic source] // FutureBridge [Website]. – URL: https://www.futurebridge.com/webinar/digitalization-in-ophthalmology-towards-patient-monitoring-smartsurgery/ (Accessed: 10.01.2025).

37. Kilduff C. L. S. et al. Creating the Moorfields’ virtual eye casualty: video consultations to provide emergency teleophthalmology care during and beyond the COVID-19 pandemic // BMJ Health & Care Informatics. – 2020. – Vol. 27(3). – Article No. 100179. – DOI: 10.1136/bmjhci-2020-100179.

38. Razavi H., Copeland S. P., Turner A. W. Increasing the impact of teleophthalmology in Australia: Analysis of structural and economic drivers in a state service // Australian Journal of Rural Health. – 2017. – Vol. 25(1). – P. 45-52. – DOI: 10.1111/ajr.12277.

39. Bestsennyy O. et al. Telehealth: a quarter-trillion-dollar post-COVID-19 reality // McKinsey & Company. – 2021. – Vol. 9. – 15 p. – URL: https://www.mckinsey.com/industries/healthcare/our-insights/telehealth-a-quarter-trillion-dollar-post-covid-19-reality#/. (Accessed: 12.02.2025).

40. Grzybowski A., Singhanetr P., Nanegrungsunk O., Ruamviboonsuk P. Artificial Intelligence for Diabetic Retinopathy Screening Using Color Retinal Photographs: From Development to Deployment // Ophthalmology and Therapy. – 2023. – Vol. 12(3). – P. 1419-1437. – DOI: 10.1007/s40123-023-00691-3.

41. Xu Z., Xu J., Shi C. et al. Artificial Intelligence for Anterior Segment Diseases: A Review of Potential Developments and Clinical Applications // Ophthalmology and Therapy. – 2023. – Vol. 12, №3. – P. 1439-1455. – DOI: 10.1007/s40123-023-00690-4.

42. Stopyra W., Voytsekhivskyy O., Grzybowski A. Accuracy of 20 Intraocular Lens Power Calculation Formulas in Medium-Long Eyes // Ophthalmology and Therapy. – 2024. – Vol. 13(7). – P. 1893-1907. – DOI: 10.1007/s40123-024-00954-7.

43. Geschwindner H. Augenmobil bringt die Augenheilkunde ins Pflegezentrum [Electronic source] – 2021. – URL: https://www.gerontologieblog.ch/augenmobil-bringt-die-augenheilkundeins-pflegezentrum/ (Accessed: 15.02.2025).

44. Faes L., Fu D. J., Huemer J. et al. A virtualclinic pathway for patients referred from a national diabetes eye screening programme reduces service demands whilst maintaining quality of care // Eye. – 2021. – Vol. 35. – P. 2260-2269. – DOI: 10.1038/ s41433-020-01240-z.

45. Gupta A., Cavallerano J., Sun J.K., Silva P.S. Evidence for Telemedicine for Diabetic Retinal Disease // Seminars in Ophthalmology. – 2017. – Vol. 32. – P. 22-28. – DOI: 10.1080/08820538.2016.1228403.

46. Scanlon P. H. The English National Screening Programme for diabetic retinopathy 2003–2016 // Acta Diabetologica. – 2017. – Vol. 54. – P. 515-525. – DOI: 10.1007/s00592-017-1000-y.

47. Hong Z., Li N., Li D. et al. Telemedicine during the COVID-19 pandemic: experiences from western China // Journal of Medical Internet Research. – 2020. – Vol. 22. – DOI: 10.2196/19577.

48. NHS Diabetic Eye Screening Programme. Summary Statistics: England [Electronic source] // Public Health England. – 2016. – URL: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/605040/Diabetic_eye_screening_summary_infographic_2015_to_2016.pdf (Accessed: 17.02.2025).

49. Scanlon P. H. The English national screening programme for diabetic retinopathy 2003–2016 // Acta Diabetologica. – 2017. – Vol. 54. – P. 515-525. – DOI: 10.1007/s00592-017-0974-1.

50. Шарман А., Балгимбеков Ш. А., Казыбаев Н. К., Исаева С. С. Первый опыт организации районного телемедицинского центра в Казахстане // Центрально-Азиатский научно-практический журнал по общественному здравоохранению. – 2005. – №1. – С. 38-40.

51. Ботабекова Т. К., Краморенко Ю. С., Степанова И. С., Исламова С. Е., Шильманов С. О. Опыт применения телемедицины в диагностике офтальмопатологии в Казахстане // Офтальмологический журнал Казахстана. – 2008. – №4. – С. 3-6.

52. Ботабекова Т.К., Алдашева Н.А., Абдуллина В.Р., Степанова И.С., Исергепова Б.И., Искакбаева Ж.С. Разработка комплексной программы профилактики и лечения аномалий рефракции у детей школьного возраста // Клиническая офтальмология. – 2021. – №21(3), – С. 135-142. – DOI: 10.32364/2311-7729-2021-21-3-135-142.

53. Мамырбаев О., Павлов С., Момынжанова К. Методы распознавания изображений для раннего выявления диабетической ретинопатии. Вестник Алматинского университета энергетики и связи. – 2023. №4. – С. 77-86. – DOI:10.51775/2790-0886_2023_63_4_77.