СТОМАТОЛОГИЯЛЫҚ ТӘЖІРИБЕДЕ COVID-19 ИНФЕКЦИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУЫ

Мақала авторлары стоматологиялық практикадағы covid-19 эпидемио логиясының өзекті және сенімді ғылыми зерттеулерінің нәтижелеріне талдау жасады. Зерттелетін жұмыстар лицензияланған, сонымен қатар ғылыми жаңашылдық пен сенімділіктің жоғары деңгейіне ие.
Стоматологиялық тәжірибеде SARS-CoV-2 таралу қаупін арттыратын факторлар. Авторлардың пікірінше, оларға ауыз қуысының тіндеріне COVID-19 қоздырғышының тропикасы және стоматологиялық манипуляциялар тудыратын аэрозоль жатады. Осылайша, стоматологиялық қызмет көрсету жоғары қауіп тобына жатады және қатаң реттелуі және эпидемиологиялық бақылануы керек.
Стоматологиялық мекемелерде SARS-COV-2 таралуын эпидемиологиялық бақылау – тіс дәрігері келесі ережелерді сақтауға міндетті, олардың бірқатары Қырғыз Республи касында заңнамалық деңгейде реттеледі.
Алыс және жақын шет елдердің клиникалық тәжірибесі мен ғылыми зерттеулеріне сүйене отырып, авторлар SARS-CoV-2 таралуын болдырмайтын ұсыныстар жасады. Олардың пікірінше, коронавирустық инфекция эпидемиясы кезінде стоматологиялық көмек көрсету бойынша Қырғыз Республикасының Денсаулық сақтау министрлігінен регламенттелген және мамандандырылған хаттама жа сау қажеттілігі бар.

1. World Health Organization (WHO). Novel Coronavirus (2019-nCoV) Situation Report - 1 21 January 2020 // WHO Bull. – 2020. – №. JANUARY. – P. 1–8.

2. C. Wang. A novel coronavirus outbreak of global health concern/ Wang C., Horby P.W., Hayden F.G., Gao G.F. // Lancet. – 2020. – P 470-473.

3. World Health Organization (WHO). Novel Coronavirus (2019-nCoV) Situation Report - 1 22 February 2020 // WHO Bull. – 2020. – №. FEBRUARY. – P. 1–7.

4. Zhu N. A novel coronavirus from patients with pneumonia in China / N. Zhu, D. Zhang, W. Wenling, L. Xingwang, B. Yang et.al. // N. Engl. J. Med. – 2020. – P. 727-733.

5. Львов Д.К. Руководство по вирусологии. Вирусы и вирусные инфекции человека и животных / Д.К. Львов // – Издательство «Медицинское информационное агент- ство». – 2019. – 1200 с.

6. Lu R. Genomic characterisation and epidemiology of 2019 novel coronavirus: implications for virus origins and receptor binding/ R.Lu et. al. // – Lancet. – 2020. – P. 9-11.

7. Всемирная Организация Здравоохранения (ВОЗ). Резюме научных исследований от 9 июля 2020 г [Механизмы передачи вируса SARS-CoV-2 и их значение для выбора мер профилактики] // ВОЗ. – 2020. – С. 1-6.

8. Chen N. Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan/ N. Chen et al.// Lancet. Elsevier Ltd. – 2020. – V. 395 – №. 10223. – P. 507–513.

9. Xu H., High expression of ACE2 receptor of 2019- nCoV on the epithelial cells of oral mucosa. / H. Xu Int J Oral Sci. // – 2020. – Vol. 12, Iss. 8 – P.12-18.

10. Девяткин А.В., Новая коронавирусная инфекция – COVID-19. Вопросы происхождения, тропности возбудителя, путей передачи инфекции, лабораторной диагностики и специфической терапии / А.В.Девяткин, А.А. Девяткин// Кремлевская медицина. Клинический вестник. – 2020. – С. 5-13.

11. Ge Z.Y., Possible aerosol transmission of COVID- 19 and special precautions in dentistry/ Z.Y. Ge et al.// J. Zhejiang Univ. - Sci. B. – 2020. – P. 1–8.

12. Bentley C.D., Evaluating spatter and aerosol contamination during dental procedures. / C.D. Bentley, N.W. Burkhart, J.J. Crawford // J Am Dent. – 1994. – P. 579 – 584.

13. Xie X., Exhaled droplets due to talking and coughing/ Y.Li, H. Sun, L.Liu // J R Soc Interface. – 2009. – P. 703–714.

14. Belser J.A., Tumpey T.M., Ocular tropism of respiratory viruses. / J.A. Belser, P.A. Rota // Microbiol Mol Biol Rev. – 2013. – P. 144 – 156.

15. Протокольное поручение №1 по недопущению распространения коронавирусной инфекции на территории Кыргызской Республики: Министерство Здравоохранения Кыргызской Республики от 29.01.2020 / Министерство Здравоохранения Кыргызской Республики. // - 2020 - С. 35-56.

16. Рамочный документ управления экологически- ми и социальными мерами: Министерство Здравоох- ранения Кыргызской Республики от 26.04.2020/ Министерство Здравоохранения Кыргызской Республики. // Приложение IV. – 2020. – С. 98.

17. Ather A. Coronavirus Disease 19 (COVID-19): Implications for Clinical Dental Care. / A. Ather et al. // J Endodont. – 2020. – P. 584–595.

18. Centers for, Disease Control, and Prevention. Summary of Infection Prevention Practices in Dental Settings: Basic Expectations for Safe Care. / Centers for Disease Control and Prevention// US Department of Health and Human Services. – 2016. – P. 8–16.

19. Cochran M.A., The efficacy of the rubber dam as a barrier to the spread of microorganisms during dental treatment / M.A. Cochran, C.H. Miller, M.A. Sheldrake // J Am Dent Assoc – 1989. – P.141–144.

20. Chinese Stomatological Association. Guidelines of the Clinical Technique for Oral Medicine/ Chinese Stomatological Association// People’s Medical Publishing House, Beijing, China. – 2017. – P. 361-368.

21. Int J Environ Res Public Health/ Int J Environ Res Public Health // – 2020 Apr 30 – pii: E3151. doi: 10.3390/ijerph17093151.

22. Есембаева С.С. Особенности оказания стоматологической помощи населению Казахстана в условиях пандемии/ С.С. Есембаева // Стоматология. Эстетика. Инновация. - 2020. - С. 1-3.

23. Силин А.В. Эпидемиологические особенности и инфекционный контроль при COVID-19 в стоматологической практике (научный обзор)/ А.В. Силин, Л.П. Зуева, Е.А. Сатыго, М.А. Молчановская// Профилактическая и клиническая медицина. - 2020 - С .1-6.

24. Tramini P., Factors associated with the use of emergency dental care facilities in a French public hospital / P. Tramini, J. Valcarcel, P. Gibert // Spec Care Dent. – 2010. – P. 66–71 25. What dentists need to know about COVID-19. / Baghizadeh Fini M // Oral Oncol. – 2020. – P. 105.