Тау- кен өндіру өндірісіндегі қызметкерлердің аурулары

Жұмыста тау-кен өнеркәсібінің жұмыс ортасындағы қауіп факторларының жұмысшылардың денсаулығына әсері және осы тәуекелдерді жою/бақылау үшін танылған әдістер мен құралдар зерттеледі. Тау-кен өнеркәсібінің зиянды әсерін азайту тұжырымдамасы барлық елдерде зерттеліп, мониторинг жүргізілуде. Халықаралық еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау ұйымының мәліметі бойынша, жыл сайын өндірістегі жазатайым оқиғалардың немесе жұмысқа байланысты аурулардың салдарынан шамамен 2,8 миллион адам қайтыс болады. Жылына шамамен 374 миллион адам жұмыс орнында әртүрлі жарақаттар мен аурулардан зардап шегеді. Кәсіби аурулар мен өндірістік жарақаттану мәселелері Қазақстанның тау-кен өнеркәсібі үшін де өзекті болып табылады.

Мақсаты: Тау-кен кәсіпорындарында өндірістік факторлардың жұмысшылардың денсаулығына әсері туралы әдебиеттік деректерді және қазіргі кезеңде осы саладағы өндірістік ортаның зиянды әсерін азайту шараларының халықаралық тәжірибесін зерттеу.

Материалдар мен тәсілдер. Зерттеу тақырыбы бойынша зерттеулер мен жарияланымдарға талдау электронды кітапхананың e-Library, Google Scholar, PubMed, Web of Science және Scopus деректер қорында индекстелген дереккөздер арқылы жүргізілді. Мақалада тау-кен өнеркәсібіндегі жұмысшылар арасындағы кәсіптік аурулар мен өндірістік жарақаттарды зерттеуге бағытталған әдебиеттерге шолу нәтижелері және әртүрлі елдердегі зиянды еңбек жағдайларының қаупін төмендету бойынша шараларды ұйымдастыру ерекшеліктері берілген.

Зерттеу нәтижелері. Тау-кен өнеркәсібінің өндірістік ортасына тигізетін зиянды факторлардың әсерін азайтудың кешенді тәсілі оң нәтиже береді.

Соңғы мәліметтерге сәйкес, темекі түтіні әлемдегі өлімге әкелетін қауіпті факторлардың бірі болып табылады. Бұл темекіге қарсы күрестің қолданыстағы шараларына қосымша тәсіл.

1. Чеботарёв А. Г., Пфаф В. Ф., Гибадулина И. Ю. Состояние условий труда, профессиональной заболеваемости и совершенствование медикопрофилактического обеспечения работников горнодобывающих предприятий // Горная промышленность. – 2021. – №3. –С. 139-143. – DOI: 10.30686/1609-9192-2021-3-139-143.

2. Jiangdong Bao, Jan Johansson, Jingdong Zhang. An Occupational Disease Assessment of the Mining Industry’s Occupational Health and Safety Management System Based on FMEA and an Improved AHP Model // Sustainability. – 2017. – Vol. 9(1). – P. 94. – DOI: https://doi.org/10.3390/su9010094

3. Convention № 155 of the International Labour Organization «On Occupational Safety, Health, and the Working Environment» (adopted in Geneva on 22.06.1981 at the 67th session of the ILO General Conference) [Electronic source] // United Nations Treaty Collection [Website]. – URL: https://treaties.un.org/Pages/showDetails.aspx?objid=08000002800dbe0a (Accessed on: 18.10.2024).

4. Commission Regulation (EU) 2022/2294 of November 23 2022 implementing Regulation (EC) No 1338/2008 of the European Parliament and of the Council as regards statistics on healthcare facilities, healthcare human resources and healthcare utilization. Official Journal of the European Union L 304. – 2022. – Vol. 65. – P.42-52.

5. Zhang X., Wang Z. & Li T. The current status of occupational health in China // Environ Health Prev Med. – 2010. – Vol. 15. – P. 263-270. – DOI: https://doi.org/10.1007/s12199-010-0145-2.

6. Superintendencia de Riesgos del Trabajo [Electronic source] // Argentina.gob.ar. [Website]. – URL: https://www.argentina.gob.ar/normativa/nacional/disposici%C3%B3n-46-2009-157874 (Accessed: 18.10.2024).

7. Survey of Work-Related Diseases. [Electronic source] // Ministry of Health, Labour and Welfare, Japan [Website]. – URL: https://www.mhlw.go.jp/english/wp/wp-hw3/dl/appendix-5.pdf (accessed on 18.10.2024).

8. Occupational Disease Recognition of Mental Disorders [Electronic source] // Ministry of Health, Labour and Welfare, Japan [Website]. – URL: http://www.mhlw.go.jp/bunya/roudoukijun/gyomu.html (Accessed on 18.10.2024).

9. Industrial Injury first diagnosed prescribed diseases all assessments resulting in payment by type of disease [Electronic source] // Department for Work and Pension, United Kingdom 2012 [Website]. – URL: https://www.gov.uk/government/statistics/industrial-injuries-disablement-benefitquarterly-statistics-march-2012 (Accessed on 10.09.2024).

10. Number, annualized incidence rate, and median days of nonfatal occupational injuries and illnesses with days away from work (DAFW) by selected industry and source types, private industry, 2021-22 [Electronic source] // Bureau of Labor Statistics, United States Department of Labor 2023 [Website]. – URL: https://www.bls.gov/news.release/osh.t06.htm.

11. Davoodi S., Haghigi K. S., Kalhori S. R., Hosseini N. S., Mohammadzadeh Z., Safdari R. Registers of occupational diseases - characteristics and experience // Acta Inform Med. – 2017. – Vol. 25(2). – P. 136-140. – DOI: 10.5455/aim.2017.25.136-140.

12. Bao J., Johansson J., Zhang J. An Occupational Disease Assessment of the Mining Industry’s Occupational Health and Safety Management System Based on FMEA and an Improved AHP Model // Sustainability. – 2017. –Vol. 9. – P. 94. – DOI: https://doi.org/10.3390/su9010094.

13. Occupational health and safety management systems. Requirements [Electronic source] // National Standards of People’s Republic of China [Website]. – 2011. – URL: https://www.chinesestandard.net/PDF/English.aspx/GBT28001-2011 (Accessed: 07.09.2024).

14. Naidoo R. N., Robins T. G., Murray J. Respiratory outcomes among South African coal miners at autopsy // Am J Ind Med. – 2005. – Vol. 48(3). – P.217-224. – DOI: 10.1002/ajim.20207.

15. Stuckler D., Basu S., McKee M., Lurie M. Mining and risk of tuberculosis in sub-Saharan Africa // Am J Public Health. – 2011. – Vol. 101(3). – P.524-530. – DOI: 10.2105/AJPH.2009.175646.

16. Ngosa K., Naidoo R. N. The risk of pulmonary tuberculosis in underground copper miners in Zambia exposed to respirable silica: a crosssectional study // BMC Public Health. – 2016. – Vol. 16. – P. 855. – DOI: https://doi.org/10.1186/s12889-016-3547-2.

17. Bloch K., Johnson L. F., Nkosi M., Ehrlich R. Precarious transition: a mortality study of South African ex-miners // BMC Public Health. – 2018. – Vol. 18(1). – P. 862. – DOI: 10.1186/s12889-018-5749-2.

18. Blackley D. J., Halldin C. N., Laney A. S. Continued Increase in Prevalence of Coal Workers’ Pneumoconiosis in the United States, 1970-2017 // Am J Public Health. – 2018. – Vol. 108(9). – P. 1220-1222. – DOI: 10.2105/AJPH.2018.304517.

19. Yorio P. L., Laney A. S., Halldin C. N., Blackley D. J., Moore S. M., Wizner K., Radonovich L. J., Greenawald L. A. Interstitial Lung Diseases in the U.S. Mining Industry: Using MSHA Data to Examine Trends and the Prevention Effects of Compliance with Health Regulations, 1996-2015 // Risk Anal. – 2018. – Vol. 38(9). – P. 1962-1971. – DOI: 10.1111/risa.13000.

20. Jiménez-Forero C. P., Zabala I. T., Idrovo Á. J. Work conditions and morbidity among coal miners in Guachetá, Colombia: The miners’ perspective // Biomedica. – 2015. – Vol. 35 Spec. – P. 77-89. – DOI: 10.1590/S0120-41572015000500009.

21. Masterson E. A., Tak S., Themann C. L., Wall D. K., Groenewold M. R., Deddens J. A., Calvert G. M. Prevalence of hearing loss in the United States by industry // Am J Ind Med. – 2013. – Vol. 56(6). – P. 670-681. – DOI: 10.1002/ajim.22082.

22. Musiba Z. The prevalence of noise-induced hearing loss among Tanzanian miners // Occup Med (Lond). – 2015. – Vol. 65(5). – P. 386-390. – DOI: 10.1093/occmed/kqv046.

23. Legault G., Clement A., Kenny G. P., Hardcastle S., Keller N. Cognitive consequences of sleep deprivation, shiftwork, and heat exposure for underground miners // Appl Ergon. – 2017. – Vol. 58. – P. 144-150. – DOI: 10.1016/j.apergo.2016.06.007.

24. Lutz E. A., Reed R. J., Turner D., Littau S. R. Occupational heat strain in a hot underground metal mine // J Occup Environ Med. – 2014. – Vol. 56(4). – P. 388-396. – DOI: 10.1097/JOM.0000000000000107.

25. Key Health challenges for Zambia. London: ACCA [Electronic source] // The Association of Chartered Certified Accountants (ACCA) [Website]. – 2013. URL: https://www.accaglobal.com/content/dam/acca/global/PDF-technical/healthsector/tech-tp-khcz.pdf. (Accessed: 11.10.2024).

26. Sikamo J., Mwanza A., Mweemba C. Copper mining in Zambia - history and future // J. S. Afr. Inst. Min. Metall. – 2016. – Vol. 116(6). – P .491-496. – DOI: https://doi.org/10.17159/2411-9717/2016/v116n6a1

27. Making Mining Work for Zambia: The Economic, Health, and Environmental Nexus of Zambia’s Copper Mining Industry [Electronic source] // World Bank Group [Website]. – 2015. – URL: https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2015/06/17/making-mining-work-for-zambia

28. Williams B., Campbell C. Creating alliances for disease management in industrial settings: a case study of HIV/AIDS in workers in South African gold mines // Int J Occup Environ Health. – 1998. – Vol. 4(4). – P. 257-264. – DOI: 10.1179/oeh.1998.4.4.257.

29. ILO supports a partnership approach in the Zambian mining sector to create jobs and stimulate inclusive growth [Electronic source] // International Labour Organization [Website]. – URL: https://www.ilo.org/projects-and-partnerships/projects/ilo-supports-partnership-approach-zambian-mining-sector-create-jobs-and (Accessed: 7.10.2024).

30. World Bank Open Data. GDPgrowth-Zambia [Electronic source] // World Bank [Website]. URL: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG.ZM(2019). (Accessed: 17.10.2024).

31. Human Right Watch. You will be fired if you refuse – labour abuses in Zambian’s Chinese state-owned copper mines [Electronic source] // New York: Human Right Watch.2011 [Website]. – URL: https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/zambia1111ForWebUpload.pdf (Accessed October 17 2024).

32. Zambia HIV Country Profile: 2016 [Electronic source] // World Health Organizaion [Website]. – URL: https://www.who.int/hiv/data/Country_profile_Zambia.pdf (2017). (Accessed: 17.09.2024)

33. Divall M. J., Barnes D., Knoblauch A. M. First Quantum Minerals Limited: Health Impact Assessment Scoping Study Trident Project; New-Fields LLC: Denver, Colorado. – 2010.

34. Knoblauch A. M., Divall M. J., Owuor M., Archer C., Nduna K., Ng‘uni H., Musunka G., Pascall A., Utzinger J., Winkler M. S. Monitoring of selected health indicators in children living in a copper mine development area in northwestern Zambia // Int. J. Environ. Res. Public Health. – 2017. – Vol. 14. – P. 315. – DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph14030315

35. Knoblauch A.M., Divall M. J., Owuor M., Musunka G., Pascall A., Nduna K., Ng‘uni H., Utzinger J., Winkler M. S. Selected indicators and determinants of women‘s health in the vicinity of a copper mine development in northwestern Zambia // BMC Womens Health. – 2018. – Vol. 18. – P. 62. – DOI: 10.1186/s12905-018-0547-7.

36. IFC. Introduction to Health Impact Assessment [Electronic source] // International Finance Corporation: Washington, DC, USA, 2009 [Website]. – URL: https://www.ifc.org/content/dam/ifc/doc/mgrt/healthimpact.pdf (Accessed: 17.09.2024).

37. Winkler M. & Viliani F. & Knoblauch A. & Cave B. & Divall M. & Ramesh G. & Harris-Roxas B. & Furu P. Health impact assessment international best practice principles // International Association for Impact Assessment. – 2021. – Vol. 5. – 8 p.

38. Mijakoski D., Karadzinska-Bislimovska J., Stoleski S., Minov J., Bislimovska D., & Atanasovska A.. Respiratory symptoms, lung function changes, and COPD in lead-zinc miners // European Respiratory Journal. – 2019. –Vol. 54. – P. PA2825. – DOI: 10.1183/13993003.congress-2019.PA2825

39. Yeoman K. M., Halldin C. N., Wood J., Storey E., Johns D., Laney A. S. Current knowledge of US metal and nonmetal miner health: Current and potential data sources for analysis of miner health status // Arch Environ Occup Health. –2016. – Vol. 71(2). – P. 119-126. – DOI: 10.1080/19338244.2014.998330.

40. Kirsten Almberg, Robert Cohen. Modern Coal Miners Have Higher Death Rates From Lung Diseases Than Their Predecessors [Electronic source] // Niosh Sscience Blog [Website]. – 2023. – URL: https://blogs.cdc.gov/niosh-science-blog/2023/02/27/mining-lung-disease/ (Accessed: 11.09.2024).

41. Kyaw W. T., Kuang X., Sakakibara M. Health Impact Assessment of Artisanal and Small-Scale Gold Mining Area in Myanmar, Mandalay Region: Preliminary Research // Int J Environ Res Public Health. – 2020. – Vol. 17(18). – P. 6757. – СМВ

42. Berriault C. J., Lightfoot N. E., Seilkop S. K., Conard B. R. Injury mortality in a cohort of mining, smelting, and refining workers in Ontario // Arch Environ Occup Health. – 2017. – Vol. 72(4). – P. 220-230. – DOI: 10.1080/19338244.2016.1265479.

43. Tong R., Zhang Y., Yang Y., Jia Q., Ma X., Shao G. Evaluating Targeted Intervention on Coal Miners’ Unsafe Behavior // Int J Environ Res Public Health. – 2019. – Vol. 16(3). – P. 422. – DOI: 10.3390/ijerph16030422.

44. Friedman L. S., Almberg K. S., Cohen R. A. Injuries associated with long working hours among employees in the US mining industry: risk factors and adverse outcomes // Occup Environ Med. – 2019. – Vol. 76(6). – P.389-395.

45. Kunda R., Frantz J., Karachi F. Prevalence and ergonomic risk factors of work-related musculoskeletal injuries amongst underground mine workers in Zambia // J Occup Health. – 2013. – Vol. 55(3). – P.211-217.

46. Jiménez-Forero C. P., Zabala I. T., Idrovo Á. J. Work conditions and morbidity among coal miners in Guachetá, Colombia: The miners’ perspective // Biomedica. – 2015. – Vol. 35 Spec. – P.77-89. – DOI: 10.1590/S0120-41572015000500009.

47. Michelo P., Bråtveit M., Moen B.E. Occupational injuries and fatalities in copper mining in Zambia // Occup Med. – 2009. – Vol. 59(3). – P. 191-194.

48. Nowrouzi-Kia B., Sharma B., Dignard C., Kerekes Z., Dumond J., Li A. et al. Systematic review: lost-time injuries in the US mining industry // Occup Med. – 2017. – Vol. 67(6). – P. 442-447.

49. Kerns E., Masterson E. A., Themann C. L., Calvert G. M. Cardiovascular conditions, hearing difficulty, and occupational noise exposure within US industries and occupations // Am J Ind Med. – 2018. – Vol. 61(6). – P. 477-491. – DOI: 10.1002/ajim.22833.

50. Robinson T., Sussell A., Scott K., Poplin G. Health conditions among male workers in mining and other industries reliant on manual labor occupations: National Health Interview Survey, 2007-2018 // Am J Ind Med. – 2023. – Vol. 66(8). – P. 692-704. – DOI: 10.1002/ajim.23483.

51. Tumane R. G., Nath N., Khan A. Risk Assessment in Mining-Based Industrial Workers by Immunological Parameters as Copper Toxicity Markers // Indian J Occup Environ Med. – 2019. – Vol. 23(1). – P. 21-27. – DOI: 10.4103/ijoem.IJOEM_116_18.

52. Matamala Pizarro J., Aguayo Fuenzalida F. Mental health in mine workers: a literature review // Ind Health. – 2021. – Vol. 59(6). – P. 343-370. – DOI: 10.2486/indhealth.2020-0178.

53. В горнодобывающей промышленности занято более 281 тысячи человек [Электронный ресурс] // Kapital.kz [Web-сайт]. – URL: https://kapital.kz/economic/99016/v-gornodobyvayushchey-promyshlennosti-zanyato-boleye-281-tysyachi-chelovek.html (Дата обращения: 20.09.2024).

54. Малашкина В. А. Обзор опыта проведения периодической оценки условий труда на горнодобывающих предприятиях Республики Казахстан // Горный информационно-аналитический бюллетень. – 2019. – №5. – С. 209-216.

55. Гусев О. Частота профессиональных заболеваний в Казахстане в 23,4 раза ниже, чем в США [Электронный ресурс] // Inbusiness. kz [Web-сайт]. – URL: https://inbusiness.kz/ru/news/chastota-professionalnyh-zabolevanij-vkazahstane-v-23-4-raza-nizhe-chem-v-ssha (Дата обращения: 18.09.2024).

56. Абитаев Д. С., Ердесов Н. Ж., Жумалиев В. С., Машина Т. Ф., Серик Б., Калишев М. Г., Шинтаева Н., Жакенова С. Р. Профессиональные риски и состояние здоровья лиц, работающих в горнодобывающей промышленности Центрального Казахстана // Медицина и экология. – 2020. – №2. – С. 41-45.

57. Ердесов Н. Ж., Сраубаев Е. Н., Серик Б. Произведенный травматизм и профессиональная заболеваемость в Республике Казахстан // Медицина и экология. – 2020. – №4. – С.38-45.

58. Малашкина В., Копылова А. Рекомендации по разработке мероприятий с целью улучшения условий труда по результатам периодической аттестации производственных объектов по условиям труда в Республике Казахстан // Горный информационно-аналитический бюллетень. – 2020. – № 6-1. – С. 154-162. – DOI: 10.25018/0236-1493-2020-61-0-154-162.