Медбикелер ұжымындағы моральдық-психологиялық ахуалға әсер ететін факторларды талдау

Өзектілігі. Қазіргі денсаулық сақтау жүйесінде медбикелер ұжымындағы моральдықпсихологиялық ахуал кәсіби қанағаттану, кадрлық тұрақтылық және медициналық көмектің сапасы секілді маңызды көрсеткіштерге тікелей әсер ететін негізгі факторлардың бірі болып табылады. Алайда, Қазақстан Республикасында бұл мәселе жеткіліксіз зерттелген.

Мақсаты: Алматы қаласындағы емдеу мекемелерінің бірінде қызмет ететін медбикелер ұжымындағы моральдық-психологиялық ахуалға әсер ететін ұйымдастырушылық және психологиялық факторларды талдау.

Материалдар мен әдістер. Зерттеу көлденең қимада жүргізілді. Онлайн сауалнамаға 281 медбике қатысты. Зерттеу құралдарына демографиялық мәліметтер блогы, еңбекпен қанағаттану, коммуникативтік ерекшеліктер және моральдық ахуалды бағалау шкалалары енгізілді. Мәліметтер χ²-критерийі, регрессиялық талдау және Кронбах α коэффициенті көмегімен өңделді.

Нәтижелер: Моральдық-психологиялық ахуалдың жоғары деңгейі ұжымның бірлігі, сенім деңгейі, сын мен кері байланыстың конструктивтілігі, пікір еркіндігі және оң эмоционалды фонмен статистикалық тұрғыда сенімді байланыста екені анықталды. Климатты оң бағалаған медбикелер қақтығыстар кезінде жиі ынтымақтастық пен ымыраға келу стратегияларын таңдады.

Қорытындылар: Денсаулық сақтау жүйесінде кадрлық саясаттың басым бағыты ретінде ұжымішілік коммуникацияны нығайту мен қызметкерлерді қолдау арқылы тұрақты моральдықпсихологиялық орта құру қажет.

1. Fusari M.E.K., Meirelles B.H.S., Lanzoni G.M.M., Costa V. T. Best leadership practices of nurses in hospital risk management: case study // Rev. Gaucha Enferm. – 2021. – Vol. 42(special issue). – Article No. 20200194. – DOI: 10.1590/1983-1447.2021.20200194.

2. Baek H., Han K., Cho H., Ju J. Nursing teamwork is essential in promoting patient-centered care: a cross-sectional study // BMC Nurs. – 2023. – Vol. 22(1). – Article No. 433. – DOI: 10.1186/s12912-023-01592-3.

3. Babiker A., El Husseini M., Al Nemri A., Al Frayh A., Al Juryyan N., Faki M. O., Assiri A., Al Saadi M., Shaikh F., Al Zamil F. Health care professional development: Working as a team to improve patient care // Sudan J. Paediatr. – 2014. – Vol. 14(2). – P. 9-16. – URL: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4949805/. (Accessed: 20.02.2025).

4. Apker J., Propp K. M., Zabava Ford W. S., Hofmeister N. Collaboration, credibility, compassion, and coordination: professional nurse communication skill sets in health care team interactions // J. Prof. Nurs. – 2016. – Vol. 22(3). – P. 180-189. – DOI: 10.1016/j.profnurs.2006.03.002.

5. Wei H., Sewell K. A., Woody G., Rose M. A. The state of the science of nurse work environments in the United States: A systematic review // International Journal of Nursing Sciences. – 2018. – Vol. 5(3). – P. 287-300. – DOI: 10.1016/j.ijnss.2018.04.010.

6. Meneses-La-Riva M. E., Fernández-Bedoya V. H., Suyo-Vega J. A., Ocupa-Cabrera H. G., GrijalvaSalazar R. V., Ocupa-Meneses G.D.D. Enhancing Healthcare Efficiency: The Relationship Between Effective Communication and Teamwork Among Nurses in Peru // Nurs. Rep. – 2025. – Vol. 15(2). – Article No. 59. – DOI: 10.3390/nursrep15020059.

7. Mabona J. F., van Rooyen D., Ten Ham-Baloyi W. Best practice recommendations for healthy work environments for nurses: An integrative literature review // Health SA. – 2022. – Vol. 27. – Article No. 1788. – DOI: 10.4102/hsag.v27i0.1788.

8. Al Sabei S. D., Labrague L. J., Miner Ross A., Karkada S., Albashayreh A., Al Masroori F., Al Hashmi N. Nursing Work Environment, Turnover Intention, Job Burnout, and Quality of Care: The Moderating Role of Job Satisfaction // J. Nurs. Scholarsh. – 2020. – Vol. 52(1). – P. 95-104. – DOI: 10.1111/jnu.12528.

9. Erenstein C. F., McCaffrey R. How healthcare work environments influence nurse retention // Holist. Nurs. Pract. – 2007. – Vol. 21(6). – P. 303-307. – DOI: 10.1097/01.HNP.0000298615.25222.de.

10. Kang W. S., Choi H., Jang G., Lee K. H., Kim E., Kim K. J., Jeong G. Y., Kim J. S., Na C. S., Kim S. Long-Term Exposure to Urban Particulate Matter on the Ocular Surface and the Incidence of Deleterious Changes in the Cornea, Conjunctiva and Retina in Rats // Int. J. Mol. Sci. – 2020. – Vol. 21(14). – Article No. 4976. – DOI: 10.3390/ijms21144976.

11. Moloney W., Fieldes J., Jacobs S. An Integrative Review of How Healthcare Organizations Can Support Hospital Nurses to Thrive at Work // Int. J. Environ. Res. Public Health. – 2020. – Vol. 17(23). – Article No. 8757. – DOI: 10.3390/ijerph17238757.

12. Labrague L. J., Al Sabei S., Al Rawajfah O., AbuAlRub R., Burney I. Interprofessional collaboration as a mediator in the relationship between nurse work environment, patient safety outcomes and job satisfaction among nurses // J. Nurs. Manag. – 2022. – Vol. 30(1). – P. 268-278. – DOI: 10.1111/jonm.13491.

13. Keyko K., Cummings G.G., Yonge O., Wong C.A. Work engagement in professional nursing practice: A systematic review // Int. J. Nurs. Stud. – 2016. – Vol. 61. – P. 142-164. – DOI: 10.1016/j.ijnurstu.2016.06.003.

14. Kämäräinen P., Mikkola L., Nurmeksela A., Wright M., Kvist T. Nurse leaders' interpersonal communication competence: A mixed-method systematic review // J. Adv. Nurs. – 2024. – Vol. 80(11). – P. 4372-4394. – DOI: 10.1111/jan.16184.

15. Hart S. E. Hospital ethical climates and registered nurses' turnover intentions // J. Nurs. Scholarsh. – 2015. – Vol. 37(2). – P. 173-177. – DOI: 10.1111/j.1547-5069.2015.00030.x.

16. Seryakova K., Cruz J. P., Nadirbekova G., Colet P., Almazan J. Examining the Influence of HealthRelated Quality of Life on Job Satisfaction Among Nurses in Kazakhstan // Int. J. Nurs. Pract. – 2024. – Vol. 30(6). – Article No. e13315. – DOI: 10.1111/ijn.13315.

17. Alsufyani A. M., Almalki K. E., Alsufyani Y. M., Aljuaid S. M., Almutairi A. M., Alsufyani B. O., Alshahrani A. S., Baker O. G., Aboshaiqah A. Impact of work environment perceptions and communication satisfaction on the intention to quit: an empirical analysis of nurses in Saudi Arabia // PeerJ. – 2021. – Vol. 9. – Article No. 10949. – DOI: 10.7717/peerj.10949.

18. Lake E. T., Sanders J., Duan R., Riman K. A., Schoenauer K. M., Chen Y. A Meta-Analysis of the Associations Between the Nurse Work Environment in Hospitals and 4 Sets of Outcomes // Med. Care. – 2019. – Vol. 57(5). – P. 353-361. – DOI: 10.1097/MLR.0000000000001109.

19. Li L. Z., Yang P., Singer S. J., Pfeffer J., Mathur M. B., Shanafelt T. Nurse Burnout and Patient Safety, Satisfaction, and Quality of Care: A Systematic Review and Meta-Analysis // JAMA Netw. Open. – 2024. – Vol. 7(11). – Article No. 2443059. – DOI: 10.1001/jamanetworkopen.2024.43059.

20. Moskvicheva L., Russkikh S., Makarova E., Tarasenko E. A., Vasiliev M. D., Timurzieva A.B. Satisfaction of outpatient oncologists with their work // Eur. J. Transl. Myol. – 2022. – Vol. 32(2). – Article No. 10637. – DOI: 10.4081/ejtm.2022.10637.

21. Twigg D., McCullough K. Nurse retention: a review of strategies to create and enhance positive practice environments in clinical settings // Int. J. Nurs. Stud. – 2014. – Vol. 51(1). – P. 85-92. – DOI: 10.1016/j.ijnurstu.2013.05.015.

22. Dulko D., Kohal B. J. How Do We Reduce Burnout In Nursing? // Nurs. Clin. North Am. – 2022. – Vol. 57(1). – P. 101–114. – DOI: 10.1016/j.cnur.2021.11.007.

23. Doleman G., Nosaka K., De Leo A. Senior Registered Nurses' Organisational Communication Satisfaction, Job Satisfaction, Burnout, and Intention to Stay: A Cross-Sectional Study of Two Healthcare Groups // J. Adv. Nurs. – 2025. – Vol. 81(5). – P. 2687-2700. – DOI: 10.1111/jan.16687.

24. Al-Hamdan Z., Banerjee T., Manojlovich M. Communication With Physicians as a Mediator in the Relationship Between the Nursing Work Environment and Select Nurse Outcomes in Jordan // J. Nurs. Scholarsh. – 2018. – Vol. 50(6). – P. 714-721. – DOI: 10.1111/jnu.12417.

25. Dos Santos Alves D.F., da Silva D., de Brito Guirardello E. Nursing practice environment, job outcomes and safety climate: a structural equation modelling analysis // J. Nurs. Manag. – 2017. – Vol. 25(1). – P. 46-55. – DOI: 10.1111/jonm.12427.