Өзектілігі. Дауыстық қатпарлардың бір жақты парезі тиреоидэктомиядан кейінгі жиі кездесетін асқыну болып табылады, фонацияның, тыныс алудың бұзылуымен және өмір сапасының төмендеуімен бірге жүреді.

Мақсат. Дауыстық қатпарлардың бір жақты парезі бар емделушілерде амплипульс терапиясын, DoctorVox дауыстық терапиясын және дәрілік электрофорезді қамтитын кешенді оңалту әдістемесінің тиімділігін бағалау.

Әдістері. Зерттеуге тиреоидэктомиядан кейін бір жақты вокалдық қатпар парезі бар 132 пациент (18-65 жас) кіреді. Оңалту бағдарламасына амплипульс терапиясы (10 сеанс), дауыстық терапия (4-6 апта) және электрофорез (2-3 апта) кірді. Тиімділік VHI-10 шкаласы, акустикалық параметрлер (Jitter, Shimmer, HNR, MPT), ларингостробоскопия бойынша бағаланды. Статистикалық өңдеу SPSS 26.0, маңыздылық деңгейі p<0,05.

Нәтижелер. Пациенттердің 76 % – голос дауыс функциясының жақсарғаны байқалды; 18-35 жас тобында оң динамика 85 %, 36-65 жас тобында – 70 % (p<0,01).

Қорытындылар. Кешенді әдіс тиреоидэктомиядан кейін дауыстық функцияның жақсаруына ықпал етеді және клиникалық тәжірибеге енгізуге ұсынылуы мүмкін. Бақылау тобын қосумен қосымша көп орталықты зерттеулер қажет.

Кіріспе. Гинекология бөлімшесіндегі медицина қызметкерлерінің пікіріне сүйене отырып, науқастарға күтім жасаудағы қиындықтар мен аурухана деңгейіндегі қанағаттанушылықты бағалау Қазақстан жағдайында өте маңызды. Ол медициналық көмектің сапасы мен қолжетімділігіне қатысты негізгі мәселелерді, әсіресе науқастардың нәтижелеріне және денсаулық сақтау жүйесінің жалпы тиімділігіне тікелей әсер ететін гинекология сияқты мамандандырылған салаларда қарастырады.

Бұл зерттеудің мақсаты – Алматы қаласындағы медицина қызметкерлерінің пікірлері негізінде аурухананың гинекология бөлімінде медициналық көмек алу кезінде науқастардың алдында тұрған қиындықтарды бағалау.

Материалдар мен әдістері. Көлденең қиманы зерттеу 2024 жылдың бірінші жартыжылдығында жүргізілді, сауалнама аурухана гинекологтары үшін арнайы әзірленген. Зерттеу Алматы қалалық денсаулық сақтау басқармасы мен медициналық ұйымдар басшылығының қолдауымен жүргізілді. Қатысу ерікті және жасырын болды, респонденттер сауалнаманы өздеріне ыңғайлы уақытта аяқтауға икемділікке ие болды.

Нәтижесі. Сауалнама персоналдың жетіспеушілігін (алғашқы медициналық–санитарлық көмек деңгейінде 36,1 % және аурухана деңгейінде 29,6 %), диагностикалық тексерулердің жеткіліксіз санын (25,9 %) және жеткіліксіз жабдықты (гинекологтардың 38,1 %) қоса алғанда, негізгі мәселелерді анықтады. Осы проблемаларға қарамастан, респонденттердің 66,7 %-ы медициналық көмекті қол жетімді деп бағалады, ал 40,7 % – ы білікті деп бағалады, дәрігерлердің үштен бірі және медбикелердің жартысы өткен жылы көрсетілетін қызметтер көлемінің өскенін атап өтті. Сонымен қатар, сауалнамаға қатысқандардың 38,9 %-ы кері байланыс жүйесін өте жақсы деп бағалады, ал 63,0 % – ы аурухананы ұсынады, бұл медициналық көмекке деген оң көзқарасты көрсетеді.

Қорытынды. Сауалнама қызметкерлердің жетіспеушілігі, диагностикалық қызметтердің жеткіліксіздігі және ауруханада емделушілерге қызмет көрсетуге әсер ететін жоғары шығындар сияқты мәселелерді анықтады. Осы мәселелерге қарамастан, респонденттердің көпшілігі қызметтердің ауқымы мен қолжетімділігін оң бағалайды және көпшілігі аурухананы басқаларға ұсынуға дайын.

Семіздік – денсаулық сақтау саласындағы ең өзекті мәселелердің бірі, ол Қазақстанды қоса алғанда, әлемдегі көптеген адамдарды алаңдатады. Медициналық көмек сапасы емдеудің тиімділігінде маңызды рөл атқарады. Зерттеудің мақсаты – семіздікпен ауыратын пациенттердің емханада көрсетілетін медициналық қызметтерге қанағаттануын бағалау болды.

Деректерді жинау үшін Алматы қаласындағы ауруханасына тіркелген семіздікпен ауыратын 377 адамға сауалнама жүргіздік. Сауалнама сұрақтары пациенттердің әлеуметтік бейінін, көрсетілген көмектің сапасына және берілген ұсыныстардың құндылығына қатысты пікірлерін зерделеуге бағытталды. Деректерді талдау үшін сипаттамалық статистика және статистикалық өзара байланыстарды анықтау тесттері қолданылды.

Зерттеу нәтижелері пациенттердің негізгі бөлігі (85,4 %) медициналық көмек көрсету ұйымына қанағаттанатынын көрсетті. Сауалнамаға қатысқандардың 78,5 %-ы артық салмақты төмендету бойынша ұсыныстар алған, олардың 72,3 %-ы бұл ұсыныстарды пайдалы деп санады. Сондайақ, 71,1 %-ы салауатты өмір салтын қалыптастыру дәрігері немесе психолог сияқты мамандардың қызметіне қол жеткізе алған. Кейбір пациенттер (35,7 %) денсаулық мәселелері тек артық салмақпен байланысты деп қарастырылып, қосымша тексерулер жүргізілмегенін атап өтті.

Зерттеу нәтижелері семіздіктің алдын алу мен емдеудің неғұрлым тиімді стратегияларын дамытуға негіз бола алады.

Өзектілігі. Көптеген склероз-бұл миелиннің бұзылуымен және жүйке импульстарының берілуінің бұзылуымен бірге жүретін орталық жүйке жүйесінің күрделі созылмалы аутоиммунды ауруы. МС диагностикасы қиын міндет болып қала береді, әсіресе басқа аурулардан саралау қажеттілігін ескере отырып. Бірнеше склерозға күдік болса да, жаңа критерийлер кеңістіктегі және уақыттағы ошақтардың таралуын, сондай-ақ басқа патологияларды жоққа шығаруды талап етеді.

Мақсат. Алматы қаласындағы мамандандырылған кабинеттің клиникалық тәжірибесіне 2024 жылғы жаңартылған склероздың диагностикалық критерийлерін интеграциялау тәжірибемізді қарастыру.

Әдістер мен материалдар. Магнитті-резонанстық томографияны, биомаркерді талдауды (мысалы, бос Каппа-жеңіл тізбектер – к-FLC), оптикалық когерентті томографияны және Орталық веноздық белгіні бағалауды қоса алғанда, заманауи диагностикалық әдістерді қолдану ерекшеліктері сипатталған.

Нәтижелер. Мақалада диагностикалық күрделілікті көрсететін және диагностиканың дәлдігін жақсарту және емдеуді уақтылы бастау үшін заманауи тәсілдердің маңыздылығын көрсететін клиникалық жағдайлар келтірілген. Болжам мен өмір сапасын жақсартуға ықпал ететін пациенттерді кешенді және жеке Басқару қажеттілігі атап өтілді. Қорытындылар. Көптеген склероздың мамандандырылған кабинеттерінің диагностикалық мүмкіндіктерін дамытуды жалғастыру, сондайақ медициналық көмек көрсету сапасын арттыру мақсатында мамандарды даярлауды күшейту қажет.

Өз-өзіне қол жұмсау - бұл үлкен әлеуметтік салдары бар денсаулық сақтаудың негізгі проблемасы. Бұл отбасылар үшін терең эмоционалды күйзелістерге, өнімділіктің төмендеуіне және денсаулық сақтау шығындарының өсуіне байланысты айтарлықтай экономикалық шығындарға әкеледі. Өзінің маңыздылығына қарамастан, көптеген аймақтарда суицид проблемасы әлі де шешілмейді, және жұмыссыз қалған жылдар (YLL) сияқты негізгі көрсеткіштер жиі анықталмайды.

Зерттеудің мақсаты. Зерттеу үшін қолжетімді статистикалық есеп деректері негізінде кәмелетке толмағандар арасындағы суицид пен өзіне қол жұмсау әрекеттерінің таралуын зерттеу.

Әдістемелер мен материалдар: Зерттеу объектісі – суицидтік мінез-құлыққа бейім (суицид және суицид әрекеттері) Қазақстан Республикасының балалары (жас: 18 жасқа дейін). Зерттеуге арналған деректер: Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасы Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің «Қылмыстық құқық бұзушылықтар, оларды жасаған адамдар, қылмыстық қудалау органдарының жұмысы және өз-өзіне қол жұмсау әрекеттері туралы мәліметтер» ресми сайтының 2017 жылдан бастап 2020 жылға дейінгі кезеңдегі статистикалық деректері пайдаланылды.

Нәтижелер: Қолда бар статистикалық деректерді талдау кәмелетке толмағандардың аутоагрессивті деструктивті мінез-құлқының биопсихоәлеуметтік мәселелерінің кешенін жақсы көрсететін көрсеткіштермен біріктірілген мәліметтер базасын құру қажеттілігін көрсетті. Психикалық бұзылыстары мен аурулары бар балалардағы суицидтік ойлардың барлық аспектілерін көрсететін интеграцияланған мәліметтер базасын әзірлеу және енгізу қажет.

Талқылау. Біріктірілген деректер базасын әзірлеу және енгізу балалар психиатриясы және балалар медициналық психологиясы бойынша мамандарды даярлауды жоспарлауға мүмкіндік береді.

Қорытынды.Машиналық оқытуға негізделген әзірленген алгоритмдер мен модельдерді пайдалану балалардың психикалық денсаулығы саласында жұмыс істейтін мамандарға балалардың суицидтік тенденцияларының дәлірек және жылдам диагностикасын жүргізуге, жеке және аймақтық ерекшеліктерді ескеретін профилактикалық бағдарламалар мен араласу алгоритмдерін тиімді әзірлеуге мүмкіндік беретін құралдарды жасау үшін пайдаланылуы мүмкін.

Жұмыста тау-кен өнеркәсібінің жұмыс ортасындағы қауіп факторларының жұмысшылардың денсаулығына әсері және осы тәуекелдерді жою/бақылау үшін танылған әдістер мен құралдар зерттеледі. Тау-кен өнеркәсібінің зиянды әсерін азайту тұжырымдамасы барлық елдерде зерттеліп, мониторинг жүргізілуде. Халықаралық еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау ұйымының мәліметі бойынша, жыл сайын өндірістегі жазатайым оқиғалардың немесе жұмысқа байланысты аурулардың салдарынан шамамен 2,8 миллион адам қайтыс болады. Жылына шамамен 374 миллион адам жұмыс орнында әртүрлі жарақаттар мен аурулардан зардап шегеді. Кәсіби аурулар мен өндірістік жарақаттану мәселелері Қазақстанның тау-кен өнеркәсібі үшін де өзекті болып табылады.

Мақсаты: Тау-кен кәсіпорындарында өндірістік факторлардың жұмысшылардың денсаулығына әсері туралы әдебиеттік деректерді және қазіргі кезеңде осы саладағы өндірістік ортаның зиянды әсерін азайту шараларының халықаралық тәжірибесін зерттеу.

Материалдар мен тәсілдер. Зерттеу тақырыбы бойынша зерттеулер мен жарияланымдарға талдау электронды кітапхананың e-Library, Google Scholar, PubMed, Web of Science және Scopus деректер қорында индекстелген дереккөздер арқылы жүргізілді. Мақалада тау-кен өнеркәсібіндегі жұмысшылар арасындағы кәсіптік аурулар мен өндірістік жарақаттарды зерттеуге бағытталған әдебиеттерге шолу нәтижелері және әртүрлі елдердегі зиянды еңбек жағдайларының қаупін төмендету бойынша шараларды ұйымдастыру ерекшеліктері берілген.

Зерттеу нәтижелері. Тау-кен өнеркәсібінің өндірістік ортасына тигізетін зиянды факторлардың әсерін азайтудың кешенді тәсілі оң нәтиже береді.

Соңғы мәліметтерге сәйкес, темекі түтіні әлемдегі өлімге әкелетін қауіпті факторлардың бірі болып табылады. Бұл темекіге қарсы күрестің қолданыстағы шараларына қосымша тәсіл.

Қант диабетіне байланысты экономикалық ауыртпалық әсіресе табысы төмен және орта деңгейдегі елдерде айқын сезіледі, мұнда науқастар жиі өз шығындарын өздері өтеуге мәжбүр. Талдау нәтижелері көрсеткендей, қант диабетіне байланысты шығындар елдің табыс деңгейіне қарай айтарлықтай өзгереді. АҚШ-та бұл шығындар өте жоғары. Сонымен қатар, шығындардың құрылымындағы айырмашылықтарға назар аударылған: табысы төмен елдерде шығындардың негізгі бөлігі дәрі-дәрмекке жұмсалса, табысы жоғары елдерде қаржының басым бөлігі асқынуларды емдеуге бағытталады. Әсіресе, жүрек-қантамыр аурулары, ретинопатия және аяқ-қол ампутациясы сияқты асқынулардың экономикалық салдарына ерекше көңіл бөлінеді.

Мақсаты. Қант диабетіне байланысты экономикалық ауыртпалықты азайту үшін ауруды ерте анықтау мен алдын алу шараларының маңыздылығын көрсету.

Материалдар мен әдістер. Бұл мақалада PubMed, EMBASE, EconLit және IBSS дерекқорларындағы әдебиеттерге шолу жасалды. Қант диабетінің түріне қарамастан, оның әлемдік экономикалық ауыртпалығын бағалау үшін 184 елдің эпидемиологиялық және экономикалық деректері пайдаланылды.

Қорытынды. Зерттеу нәтижелері қант диабетіне байланысты экономикалық ауыртпалықтың үнемі өсіп келе жатқанын және 2035 жылға қарай 1 триллион АҚШ долларынан асуы мүмкін екенін көрсетті. Бұл мәселе табысы төмен елдерде ерекше өзекті, мұнда емдеу шығындарының 75%-ы науқастың өз мойнына жүктеледі. Бұл медициналық көмектің қолжетімділігін шектеп, диабеттің кеш анықталуына, асқынулар санының артуына және қаржылық шығындардың ұлғаюына әкеледі.

Өзектілігі. Кез-келген қоғамдағы, кез-келген әлеуметтік, экономикалық және саяси жағдайдағы балалар мен жасөспірімдердің әл-ауқаты өзекті мәселе және бірінші кезектегі міндет болып табылады, өйткені ол елдің болашағын және ұлттың генофондын анықтайды. Қазіргі уақытта балалардың денсаулығына қолайсыз факторлардың тұтас кешені әсер етеді, олардың ішінде ең маңызды рөлдер әртүрлі қоршаған ортаны ластаушыларға, дұрыс тамақтанбауға, отбасындағы әлеуметтік және экономикалық тұрақсыздыққа жатады, бұл балалар мен жасөспірімдердің физикалық денсаулығының нашарлауына, функционалдық ауытқулар мен созылмалы аурулардың таралуының артуына әкеледі. Осы тұрғыдан алғанда, мектеп жасындағы балалар мен жасөспірімдердің денсаулық жағдайы дәрігерлерді алаңдатады. Аурудың алдын алу үшін алдын алу шараларын жетілдіру бүгінгі күні өзекті болып қала береді.

Бұл зерттеудің мақсаты ұйымдағы, қаржыландырудағы, көрсеткіштерді бағалаудағы тәсілдерді, сондай-ақ ТМД елдеріндегі балаларды профилактикалық медициналық тексеруден өткізу кезіндегі ұқсас кезеңділікті зерделеу болды.

Материалдар мен әдістер. Әдебиеттерді іздеу PubMed, Google Scholar, Scopus, ScienceDirect сияқты сенімді дерекқорлар арқылы жүргізілді. Көрсетілген дерекқорларда жарияланған дәлелді жарияланымдар мен мақалалар қаралды. Әдебиеттер тізіміне ғылыми жұмыстарға рұқсат етілді, олардың жарияланған күні 2006-2023 жылдар аралығында болды.

Нәтижелер. Нәтижесінде ТМД елдеріндегі балалардың профилактикалық медициналық тексерулерінің ұйымдастыруда, қаржыландыруда, көрсеткіштерді бағалауда, сондай-ақ ұқсас кезеңділікте ұқсас тәсілдері бар екендігі анықталды. ТМД елдері мен Еуропа елдері арасындағы профилактикалық тексерулерге, оның ішінде тексерулердің әртүрлі жиілігіне, міндетті медициналық сынақтардың тізбесіне, ата-аналар мен мектептердің балалардың денсаулығын бақылау процесіне қатысу деңгейіне қатысты айырмашылықтар анықталды.

Қорытындылар. Бірқатар елдерде профилактикалық тексерулерге психикалық денсаулық скринингі, физикалық белсенділік деңгейін бағалау және созылмалы аурулардың ерте белгілерін анықтау сияқты заманауи диагностикалық әдістер кіретіні атап өтілді.

Дүние жүзінде миллиондаған адамдар көз жарақаттарына, өткір қабыну ауруларына, кенеттен көру қабілетінің бұзылуына және басқа да төтенше жағдайларға байланысты шұғыл офтальмологиялық көмекке мұқтаж. Мамандардың жетіспеушілігі, медициналық мекемелердің жеткіліксіз жабдықталуы және офтальмологиялық көмектің біркелкі бөлінбеуі оның қол жетімділігінде, әсіресе табысы төмен аймақтарда айтарлықтай проблемалар туғызады.

Зерттеудің мақсаты: әлемдегі жедел офтальмологиялық көмек ұйымдары мен мәселелерін зерттеу.

Материалдар мен әдістер: PubMed, eLibrary және Google Scholar дерекқорларын қолдана отырып, жедел офтальмологиялық көмек, аурудың таралуы, жаңа технологиялар және мамандардың жетіспеушілігі тақырыптарын қамтитын әдебиеттерге жан-жақты шолу жасалды. 2014-2024 жылдар аралығында орыс, ағылшын және қазақ тілдерінде жарияланған мақалалар таңдалды. Үш сарапшы мақалаларды дербес талдады, трендтерді талдау үшін ДДҰ деректері пайдаланылды. Мақалалардың сапасын бағалау Халықаралық бақылау тізімдерін қолдана отырып жүргізілді.

Нәтижелер. Шұғыл офтальмологиялық жағдайлар бүкіл әлемде әртүрлі, жалпы диагноздарға көздің жарақаты, конъюнктивит және қасаң қабықтың жарақаттары жатады. АҚШ, Сауд Арабиясы және Қазақстанда жүргізілген зерттеулерде көздің жарақаттары, әсіресе қабықтың енбейтін жарақаттары, бөгде заттар және химиялық күйіктер туралы жиі хабарланған. Сонымен қатар, келу жиілігіне жас, жыныс және аймақ сияқты демографиялық факторлар әсер етеді, ерлер мен ауыл тұрғындары шұғыл көмекке жиі жүгінеді. Көз жарақаты бірнеше елдерде ауруханаға жатқызудың негізгі себебі болып қала береді.

Қорытындылар. Дүние жүзіндегі шұғыл офтальмологиялық көмек жағдайлардағы, жасындағы, жынысындағы және аймақтық өңірлерде көрсетеді көрсетеді. Көздің жарақаттары, конъюнктивит және қабықтың зақымдануы жиі кездеседі. Маңызды мәселелерге кадрлық қамтамасыз ету, жабдықтың жетіспеушілігі және төтенше жағдайларға жақсы жауап беру үшін оқыту мен медициналық көмекке қол жетімділікті жақсарту қажеттілігі жатады.

Аутоиммунды гепатит – этиологиясы белгісіз иммундық делдалданған қабыну бауыр ауруы, ол кез келген жастағы, жыныстағы және этникалық топтағы адамдарды зақымдауы мүмкін. Ересек халық арасындағы аурушаңдық географиялық орналасуына байланысты 100 000 адамға шаққанда 0,67-ден 2-ге дейін ауытқиды.

Аутоиммунды гепатит негізінен жас, еңбекке қабілетті адамдарға әсер етеді және үдемелі ағымға ие. Медициналық көмекке жүгінген кезде ересектердің шамамен үштен бірі және балалардың жартысы ауыр фиброз немесе бауыр циррозына шалдыққан, бұл өз кезегінде мүгедектік пен өлімжітімнің артуына әкеледі.

Зерттеудің мақсаты: бүкіл әлем бойынша аутоиммунды гепатитпен ауыратын науқастарда иммуносупрессивті терапияның тиімділігіне әсер ететін факторлардың клиникалық және иммунологиялық ерекшеліктері мен талдауы туралы өзекті деректерді көрсету.

Әдістер мен материалдар. 1993-2024 жылдар аралығындағы PubMed, Google Scholar және GoogleAcademia дерекқорындағы ағылшын тіліндегі басылымдар талданды.

Нәтижелер. Аутоиммунды гепатиттің қолайсыз ағымының болжамды факторларын анықтау терапияны оңтайландыруда шешуші рөл атқарады: клиникалық болжаушылар, зертханалық маркерлер,қатар жүретін аурулар.

Қорытындылар. Бұл әдеби шолу аутоиммунды гепатитті емдеудегі негізгі аспектілерді ашады және иммуносупрессивті терапияның тиімділігінің болжамдық факторлары мен болжаушыларын ескере отырып, терапияға дербестендірілген тәсілдің қажеттілігін атап өтеді.

Дәріханалардың ассортименті олардың қызметінің маңызды бөлігі болып табылады, өйткені клиенттерге қызмет көрсету сапасы мен дәріхана ұйымының экономикалық тиімділігі оның қалыптасуына байланысты. Жұмыста халықтың сұранысы, заңнамалық өзгерістер, маусымдық ауытқулар, сатып алу және жеткізу ерекшеліктері, бәсекелестік пен маркетингтік стратегиялардың әсері сияқты ішкі және сыртқы факторлар қарастырылады. Талдау нәтижесінде тұтынушылардың бәсекеге қабілеттілігі мен қанағаттанушылығын арттыру үшін ассортиментті оңтайландыруды анықтайтын негізгі аспектілер анықталады. Дәріхана ұйымдары үшін ассортиментті тиімді басқару бойынша ұсыныстар әзірленді, бұл олардың қаржылық нәтижелерін жақсартуға және нарықтағы позициясын нығайтуға мүмкіндік береді.

Зерттеу жұмысының мақсаты: Дәріхана өнімдерінің ассортиментіне әсер ететін ең маңызды факторларды анықтау, сонымен қатар қазіргі нарықтық жағдайдағы ассортиментті тиімді басқарудың әдістері мен стратегияларын ұсыну.

Зерттеу нәтижелері дәріхана ұйымдарына тұтынушылардың қалауының өзгеруіне, сұраныстың маусымдық ауытқуына, сондай-ақ фармацевтикалық нарықтың өзекті тенденцияларына назар аудара отырып, ассортиментті дәлірек және тиімді жоспарлауға мүмкіндік береді. Бұл клиенттердің қанағаттанушылығын арттыруға және қаржылық нәтижелерді жақсартуға ықпал етеді. Жеткізілім, заңнамалық өзгерістер және нарықтық трендтер сияқты сыртқы және ішкі факторларды талдау негізінде сатып алуды басқарудың икемді және тиімді тетіктерін ұсынуға болады. Бұл артық тауарларды сақтау шығындарын азайтуға, танымал препараттардың жетіспеушілігін болдырмауға және бизнестің табыстылығын жақсартуға көмектеседі.

Қорытынды. Алматы қаласындағы дәріхана өнімдерінің ассортиментін қалыптастыруға кешенді көзқарастың маңыздылығын негіздейді. Берілген ұсыныстарды дәріхана ұйымдары ассортиментті тиімді басқару және фармацевтика нарығындағы өзгерістерге бейімделу үшін пайдалана алады.