Әлемнің көптеген елдеріндегі медбикелер Денсаулық сақтау қызметкерлерінің ең көп армиясын құрайды, осылайша МСАК-тың ғана емес, стационарлық, мамандандырылған көмектің деңгейі мен сапасын тұрақты түрде анықтайды. «Озық» медицинасы бар экономикалық дамыған елдерде халыққа медициналық көмек көрсету сапасын жақсарту жолдарының бірі мейірбикелердің қызметін жандандыру болып табылады. Бұл ретте аурулардың алдын алу, санитарлық-ағарту жұмысы, қоғамдық денсаулық сақтау олардың қызметінің тікелей салалары болып табылады [1].

Халықтың қартаюы қазіргі өмірдің жаһандық демографиялық, әлеуметтік және экономикалық проблемасы болып табыла- ды. ДДҰ-ның 2019 жылғы есебі бойынша, 2050 жылға қарай әлем халқының 16%-ы 65 жастан асқан болады [1]. 2011 жылғы деректермен салыстырғанда, 65 жастан асқан әлем халқының тек 11% - ы болды. Халықтың қартаюын жеделдету тренді өмір сүру ұзақтығының артуымен және бала туудың азаюымен байланысты [2]. Демографиялық көрсеткіштердің нашарлауы халықтың көбеюін арттыруға бағытталған шаралар қабылдайтын мемлекет қайраткерлерінің назарын аударады. Жоғарыда аталған мәселелерді шешумен қатар, қарт адамдардың өмір сүру сапасын арттыру да маңызды. Мақалада халықтың қартаю мәселесі және 60 жастан асқан адамдардың өмір сүру ұзақтығын арттыруға және сапасын жақсартуға бағытталған шаралар қарастырылады.

Осы мақалада Қазақ-Ресей медициналық университетінің, қазақ бөлімінің 1 курс студенттерін ғылымдық мәтіннің құрылымдық-мағыналық талдауын жасауды оқыту тәжірибесі ұсынылған. Сабақта білімдік, дамытушылық және тәрбиелік мақсаттары көзделінеді. Құрылымдық-мағыналық талдау келесі алгоритмге саяды: ғылыми мәтіннің тақырыбын және хабарламаның мақсатын анықтау, мәтіннің түйінді сөздерін анықтау, оның жоспарын құру, сөйлеудің функционалды- мағыналық түрін және мәтіннің функционалды стилін, оның негізгі стильді керекшеліктеріна нықтау.

2019 жылғы жаңа коронавирустың (2019-ncov) немесе 2-ші коронавирустың (SARS-CoV-2) жедел респираторлық синдромының пайда болуымен және таралуымен әлемге қауіп төндіретін жаңа денсаулық сақтау дағдарысы пайда болды. Вирус жараларда пайда болды және 2019 жылдың желтоқсанында Қытайдың Хубэй провинциясының Ухань қаласында белгісіз делдалдық жануарлар арқылы адамдарға берілді. Ауру ингаляция немесе жұқтырған тамшылармен байланыс арқылы беріледі, ал инкубация кезеңі 2-ден 14 күнге дейін. Симптомдар әдетте қызба, жөтел, жұлдыру, ентігу, шаршау, әлсіздік және басқалар. Көптеген адамдарда орташа ауру; кейбіреулерінде (әдетте қарт адамдар мен қатар жүретін аурулары бар адамдарда) ол пневмонияға, жедел респираторлық стресс синдромына (ЖРСС) және көп мүшелі дисфункцияға дейін дами ала- ды. Көптеген адамдар асимптоматикалық. Өлім 2-ден 3% - ға дейін бағаланады. Емдеу негізінен қолдайды (әлі). Алдын алу үйде оқшаулауды, сондай-ақ ауруханаларда инфекцияны бақылаудың қатаң шараларын қамтиды. Вирус екі ата - бабаларына қарағанда тезірек таралады-SARS-CoV және Таяу Шығыстағы тыныс алу синдромының коронавирусы (MERS-CoV), бірақ өлім деңгейі төмен.

Қазіргі күні студент қыздарда анемияның және латентті темір тапшылықтың даму проблемасының маңызы зор. Және осы бойжеткен қыздар бірнеше жылдан соң репродукциялық функцияларын жүзеге асыруға кіріседі. Олар анемия фонында жүкті болған жағдайда, бұл күй күшейе түседі де, анемиялық синдроммен бала дүниеге келеді. Ана анемиясы – бала анемиясы – жасөспірім анемиясы – студент-қыз анемиясы – жүкті әйел анемиясы. Репродуктивтік денсаулыққа анемияның теріс әсер ететіні белгілі, ал атап айтқанда сол студент-қыздар еліміздің репродуктивтік потенциалын құрайды.

Қазіргі адамның өмір салтымен байланысты аурулар ХХІ ғасырдың басынан бастап кеңінен таралды [1]. Халықтың денсаулығы тек тұқым қуалаушылыққа, қоршаған ортаның жай-күйіне және медициналық көмек көрсету сапасына ғана байланысты болмаса да, оған өмір салты көбірек әсер етеді [2]. Қазіргі заманғы денсаулық сақтаудың жетістіктері мен жоғары технологиялық жабдықты енгізу ауыр ауруларға терапия жүргізуге мүмкіндік беретіні сөзсіз. Бірақ алдын алуға болатын аурулардың профилактикасын жүзеге асыру маңызды, олардың басым бөлігі сырқаттанушылықтың, өлім-жітімнің және мүгедектіктің артуына алып келеді [3]. Мақалада қазіргі адамдардың өмір сүру ерекшеліктерімен және олардың алдын-алу шараларымен байланысты ең көп таралған аурулар сипатталған.

XX ғасырдың 80-90 жылдарынан бастап медицина ортасында бастау алатын вакцинацияға қарсы қозғалыс бүкіл әлемде кеңінен таралған. Статистикаға сәйкес гомеопаттардың, халық емшілерінің, ЖИТС-диссиденттердің және медициналық білімі жоқ мамандардың қызметі халықтың вакцинацияға қатысты жағымсыз көңіл-күйіне ықпал етеді. Вакцинацияға қарсы қозғалыс қауіп төндіреді, өйткені вакцинамен кеңінен қамтылуына кедергі жасайды, эпидемиялық жағдайдың нашарлау- ына және жеңіліс тапқан инфекциялардың жарылыстарына ықпал етеді. Мақалада антипрививті қозғалыстар феномендері сипатталған және олармен күресу шаралары ұсынылған.

Мақалада 2019 жылдан бастап 2020 жылға дейінгі кезеңде Алматы қаласы бойынша ШЖҚ МКК пациенттеріне де, олардың жақын туыстарына да жүргізілетін психологиялық білім беру бағдарламалардың көмегімен іске асырылатын психологиялық білім беруде науқастарды оңалтудың түбегейлі жаңа тәсілдері ұсынылған. Әлеуметтік-психологиялық және клиникалық-оңалту сипатындағы түрлі проблемаларды табысты шеше отырып, «Психикалық денсаулық мектебінде» қандай да бір психикалық ауру бойынша «Д» есебінде тұрған туыстары мен емделушілеріне (187 адам) полип кәсіби брига- дасымен (психиатр, психолог, әлеуметтік қызметкер, заңгер) барлығын қоса алғанда 20 сабақ өткізілді.

Кесарь тілігі арқылы босандыру саны жылдан жылға өсіп келеді. Бірақ, бұл операцияның тәуекелділігі жоғары. Операцияның болуы кейбір критерийлердің барлығына сәйкес, соның ішінде, ана мен баланың өміріне қауіп төндіретін әр түрлі жағдайлар. Жалпы, кесарь тілігін жасауға ана және ұрық жағынан негізделген, нақтыланған көрсеткіштер бар. Ол көрсеткіштер, өз алдына, тууға дейінгі және туу барысында пайда болған деп бөлінеді. Бұл мақалада әйелдердің кесарь тілігінен кейінгі организмінің жағдайына баға беру негізінде, алынған әдістің дұрыстылығын анализдеп көрсеңіз болады.

Бұл жұмыста Қазақстан Республикасындағы жасөспірімдердің аффективті спектрдің бұзылуының көрсеткіштерін психо-диагностикалық түрде анықтау және салыстырмалы талдау бойынша зерттеу нәтижелері көрсетілген. Суицидттық жағдайдың алдын алу және психокоррекциялық, психотерапиялық жұмыстардың қажеттілігін дәлелдейтін ақпаратты параклиникалық зерттеу әдістері қолданылған.

Бұл жұмыста 2015 жылдан бастап Қазақстан-Ресей медициналық университетінің базасында өз қызметін жүзеге асырып келе жатқан Сall-center-ге мүгедек балалардың туысқандарынан келіп түскен өтінімдерге (өтініштерге) талдау жүргізілді. Бұл психиатр-дәрігердің (психологтың) жұмысындағы бірегей жаңа әдіс: мүгедек балалардың туыстарына өмірлік маңызды мәселелер (клиникалық, әлеуметтік, медициналық-психологиялық, емдеу-диагностикалық, этикалық, профилактикалық, тактикалық, педагогикалық) бойынша онлайн кеңес беру. Зерттеу нәтижесінде онлайн –кеңес алуға жиі жүгінетін Қазақстан Республикасының аймақтары және көмек сұрап келген контингент анықталды. Сонымен қатар этиопатогенез, нозоло- гия тұрғысынан талдау жасалды. Алынған нәтижелер мүгедек балалардың өмір сүру сапасын жақсартуға қызмет етеді, олардың туыстарына және мүдделі тұлғаларға әлеуметтік-оңалту және психокоррекциялық бағдарламаны табысты жүзеге асыруға көмектеседі.

Бүгінгі таңда акушерлік медицинада негізгі бағыттарының бірі преэклампсияның эффективті алдын алу тәсілін іздеу бо- лып табылады. Ол жүктілік пен босану ағымында асқыну жолдарын төмендетеді. Осындай мүмкіндіктердің бірі жүктіліктің ерте кезеңінде ПЭ даму қаупі бар әйелдерді анықтауға көмектесетін пренатальды скрининг «Predictor PE».

Бұл мақалада еңбек терапиясының артериялық гипертониямен және когнитивті бұзылулармен егде жастағы адамдардың өмір сапасына әсері қарастырылды. Жүргізілген жұмыс нәтижесінде қарттардың өмір сүру сапасының жақсарғаны анықталды.

Жүрек соғу жиілігінің өзгергіштігін талдау - бұл организмнің бейімделу мүмкіндіктерін бағалауға мүмкіндік беретін реттеуші жүйелердің кернеу дәрежесі туралы ақпарат алуды қамтамасыз ететін донозологиялық диагностиканың ғылыми негізделген әдістемесі.

Қазіргі уақытта жасөспірімдердің психикалық (эмоционалды) денсаулығының жай-күйін зерттеу үшін проективтік және жеке жоспардың әртүрлі эксперименттік-психологиялық әдістері ұсынылған. Алайда, оларды қолдану жасөспірімдердің эмоционалды жағдайын болжау сұрақтарына назар аудармай-ақ, тексеру кезінде анықтауға мүмкіндік береді, бұл эмоционалды саланың бұзылуын диагностикалаудың жаңа тәсілдерін іздеудің маңыздылығын және өзіне-өзі қол жұмсау қаупін анықтайды.
Осындай тәсілдердің бірі «Экспресс Денсаулық» аппараттық-бағдарламалық кешенінің көмегімен жасөспірімдерді зерт- теу әдісімен психодиагностикалық шәкілдер мен сауалнамаларды біріктіріп қолдану болып табылады

Қазіргі уақытта маманның кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру арнасында кәсіби даярлау мазмұнын, оның ішінде орта медициналық қызметкерлерді әзірлеуге тұтас ғылыми көзқарас қажеттілігі пісіп жетілді. Ол үшін кәсіби міндеттер жиынтығының табысты орындалуын қамтамасыз ететін белгілі бір құзыреттілік деңгейін болжайтын қызмет түрлерін анықтау орынды болып табылады. Бұл мақалада орта буын медицина қызметкерлерінің кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру деңгейін бағалау бойынша орта буын медицина қызметкерлеріне жүргізілген сауална- ма нәтижелері келтіріледі.

Мақалада Қазақстан Республикасының 10-18 жастағы жасөспірімдерінің антропометриялық зерттеулерінің нәтижелері қарастырылып, зерттелген балалардың физикалық дамуының үйлесімділігіне баға берілді. Дене ұзындығының жетіспеушілігінен туындаған үйлесімсіз физикалық дамуы бар балалар санының өсуінің теріс тенденциялары анықталды

Эхинококкоз-адамдарда жиі кездесетін көптеген паразиттік аурулардың бірі. Аурудың ең көп жағдайлары ауылшаруашылық қызметі басым елдерде байқалады. Эхинококкозға келесі аумақтар тән: Армения Республикасы, Аб- хазия, Грузия, Дағыстан, Кабардино-Балкария, Шешенстан, Тәжікстан. Қазақстан да осы паразиттің эндемиялық таралу аймағына жатады. Эхинококкоз кез-келген жаста кездеседі.
Альвеолярлы эхинококкоз гидатиозды эхинококкоз сияқты аурудың дәл клиникалық көрінісін тудырады. Айырмашылығы - бұл эхинококк бір үлкен кистаны емес, кішкентай диаметрлі бірнеше кисталық блистерді құрайды.
Альвеолярлы эхинококкоздың салдары әлдеқайда нашар, өйткені ағзаны жою арқылы кисталар оның жеткіліксіздігіне әкеледі, сонымен қатар қан арқылы барлық мүшелер мен тіндерге тез таралады. Мұндай эхинококкозды емдеу әсіресе қиын.

Созылмалы лимфолейкоз-бұл лимфа тінінің қатерлі ісігі, онда ісік лимфоциттері перифериялық қанда, сүйек кемігінде және лимфа түйіндерінде жиналады. Жедел лейкоздардан айырмашылығы, ісік өте баяу өседі, нәтижесінде гемопоэздің бұзылуы аурудың дамуының соңғы кезеңдерінде ғана дамиды. Сүйек кемігіндегі ісік өсуінен туындаған сүйек кемігінің гемопоэзінің бұзылуы анемияның дамуына (қандағы эритроциттер санының төмендеуі) және тромбоцитопенияға (тромбо- циттер санының төмендеуі) әкеледі. Диагнозды тексеру үшін миелограмманы зерттеу маңызды.
Көбінесе созылмалы лимфолейкоздың алғашқы симптомы-лимфа түйіндерінің мөлшерінің ұлғаюы. Көкбауырдың ұлғаюына байланысты асқазанда ауырлық сезімі пайда болуы мүмкін. Көбінесе пациенттер айтарлықтай жалпы әлсіздікке ұшырайды, салмағын жоғалтады, жұқпалы аурулардың даму жиілігі артады. Симптомдар ұзақ уақыт бойы біртіндеп да- миды. Шамамен 25% жағдайда ауру басқа себеппен тағайындалған қан анализінде кездейсоқ анықталады (медициналық тексеру, гематологиялық емес ауруды тексеру).